พาหุสัจจะ [มังคลัตถทีปนีแปล]

มังคลัตถทีปนีแปล เล่ม ๒ - หน้าที่ 3

กถาว่าด้วยพาหุสัจจะ

[๑๑๖] ความเป็นผู้มีสุตะมาก ชื่อพาหุสัจจะ. โดยอรรถพาหุสัจจะ ได้แก่ความเป็นผู้ฉลาดในกิจนั้นๆ อันเกิดขึ้นเพราะเรียนบ้าง เพราะฟังบ้าง ซึ่งพระพุทธวจนะ หรือ ศิลปะภายนอก (พระพุทธศาสนา) ยกความเป็นผู้ฉลาดในหัตถกรรม ที่พระผู้มีพระภาคทรงถือเอาด้วยสิปปศัพท์อันจะตรัส (ข้างหน้า) เสีย พาหุสัจจะ นั้นมี ๒ อย่าง ด้วยสามารถพาหุสัจจะของบรรพชิตและคฤหัสถ์ ใน ๒ อย่างนั้น ความเป็นผู้ทรงจำคำสอนของพระศาสดา ที่พระผู้มีพระภาคทรงพรรณนาไว้ในอุรุเวลสูตรเป็นต้น โดยนัยเป็นอาทิอย่างนี้ว่า “ภิกษุเป็นพหุสูต ทรงสุตะ มีสุตะเป็นที่สั่งสม” ดังนี้ ชื่อว่าพาหุสัจจะของบรรพชิต ....

[๑๒๕] ความเป็นผู้ฉลาดของเหล่าคฤหัสถ์ ซึ่งเกิดขึ้นเพราะฟังหรือเรียนศิลปะภายนอก ชื่อว่า พาหุสัจจะของคฤหัสถ์. แม้ในพาหุสัจจะของคฤหัสถ์นั้น พาหุสัจจะใดไม่มีโทษ พาหุสัจจะนั้นก็จัดเป็นมงคล เพราะเป็นเหตุนำมาซึ่งประโยชน์สุขในโลกทั้ง ๒. ...