โคจร ๓ อย่าง

“โคจร ๓ อย่าง”

โคจรมี ๓ อย่าง คือ

อุปนิสัยโคจร ๑

อารักขโคจร ๑

อุปนิพันธโคจร ๑

ใน ๓ อย่างนั้น ภิกษุใด ประกอบด้วยคุณ คือ กถาวัตถุ ๑๐ มีมิตรดีงาม มีลักษณะดังกล่าวแล้ว ซึ่งอาศัยแล้ว ย่อมได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง ย่อมทำสิ่งที่เคยฟังแล้วให้ผ่องแผ้ว ตัดความสงสัยเสียได้ ทำความเห็นให้ตรง ทำจิตให้เลื่อมใส ซึ่งเมื่อศึกษาตาม ย่อมเจริญ ด้วยศรัทธา ด้วยศีล ด้วยสุตะ ด้วยจาคะ และด้วยปัญญา นี้ท่านเรียกว่า อุปนิสัยโคจร

ภิกษุใด เข้าไปสู่ละแวกบ้าน เดินไปตามถนน มีตาทอดลง แลดูชั่วแอก เดินสำรวมจักขุนทรีย์ไป ไม่เดินแลพลช้าง ไม่เดินแลพลม้า ไม่เดินแลพลรถ ไม่เดินแลพลราบ ไม่เดินแลหญิง ไม่เดินแลชาย ไม่แหงนดู ไม่ก้มดู ไม่เดินเหลียวแลดู ตามทิศน้อยใหญ่ นี้ ท่านเรียกว่า อารักขโคจร

ส่วน อุปนิพันธโคจร ได้แก่ สติปัฏฐาน ๔ อันเป็นที่ซึ่งภิกษุเข้าไปผูกจิตของตนไว้ สมจริงดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็อะไร เป็นโคจร คือเป็นอารมณ์อันเป็นของบิดาของตน ของภิกษุ คือ สติปัฏฐาน ๔.

ในโคจร ๓ อย่างนั้น เพราะอุปนิสัยโคจร ท่านกล่าวไว้ก่อนแล้ว ในที่นี้พึงทราบโคจร ๒ อย่างนอกนั้น ภิกษุนั้นชื่อว่าผู้สมบูรณ์ด้วยอาจาระ และโคจร เพราะประกอบด้วยอาจารสมบัติตามที่กล่าวแล้ว และโคจรสมบัตินี้ ด้วยประการฉะนี้.

(จาก..ปรมัตถทีปนี อรรถกถา [เล่มที่ 44] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อุทาน เมฆิยสูตร เล่มที่ ๔๔ หน้าที่ ๓๙๕)

คำแปลโดยศัพท์ อุปนิสัยโคจร หรือ อุปนิสยโคจร หมายถึง อารมณ์เป็นที่ท่องเที่ยวไปของจิต อันเป็นเหตุทำให้ได้ที่พึ่งที่มีกำลัง (ซึ่งหมายถึง การคบกัลยาณมิตรจึงได้ที่พึ่งที่อาศัยที่มีกำลัง เพราะจะทำให้เป็นผู้ถึงพร้อมด้วย ศรัทธา ศีล สุตะ จาคะ และปัญญา เมื่อศึกษาตามกัลยาณมิตร นั้น)
แปลโดยศัพท์ อารักขโคจร หมายถึง อารมณ์เป็นที่ท่องเที่ยวไปของจิต อันเป็นเหตุทำให้มีการรักษา (ไม่ให้อกุศลจิตเกิดขึ้น) แปลโดยศัพท์ อุปนิพันธโคจร หมายถึง อารมณ์เป็นที่ท่องเที่ยวไปของจิต อันเป็นเหตุทำให้สติเข้าไปผูกพันไว้ (ซึ่งหมายถึง สติปัฏฐาน ๔ อันเป็นที่ซึ่งภิกษุเข้าไปผูกพันจิตไว้ กล่าว คือ เป็นผู้มีปกติเจริญสติปัฏฐาน ระลึกรู้สภาพธรรมที่กำลังปรากฏ และที่สำคัญ สติปัฏฐาน ๔ นี้ พระอริยเจ้าทั้งหลาย มีพระพุทธเจ้า เป็นต้น ทรงอบรมเจริญมาแล้ว)

ขออนุโมทนาคุณคำปั่นที่กรุณาส่งรายละเอียด "โคจร ๓ อย่าง" ให้ค่ะ