ความจริงแห่งชีวิต [80] จิต ๘๙ ประเภท จำแนกออกเป็น ๔ ชาติ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

จิต ๘๙ ดวง จำแนกออกเป็น ๔ ชาติ คือ

เป็น กุศล ๒๑ ดวง

เป็น อกุศล ๑๒ ดวง

เป็น วิบาก ๓๖ ดวง

เป็น กิริยา ๒๐ ดวง

เมื่อศึกษา​เรื่องชาติของจิต ก็จะรู้ได้ว่า​แต่ละบุคคลมีจิตประเภทใดบ้าง ดังนี้ คือ

ปุถุชน มีจิต ๔ ชาติ คือ กุศล อกุศล วิบาก กิริยา

พระ​โสดาบัน มีจิต ๔ ชาติ คือ กุศล อกุศล วิบาก กิริยา

พระ​สก​ทา​คามี มีจิต ๔ ชาติ คือ กุศล อกุศล วิบาก กิริยาพระ​อนาคามี​ มีจิต ๔ ชาติ คือ กุศล อกุศล วิบาก กิริยา

พระ​อรหันต์ มีจิต ๒ ชาติ คือ วิบาก กิริยา

เมื่อรู้ว่า​จิตแต่ละดวงเป็นชาติอะไร คือ เป็นกุศล หรืออกุศล หรือวิบาก หรือกิริยา ยังจะต้องรู้กิจการงานของจิตแต่ละดวงนั้นด้วยว่า​จิตนั้นทำกิจอะไร ฉะนั้น จิตจึงมีชื่อตามกิจของจิตนั้นด้วย เช่น ขณะปฏิสนธิเป็นวิบากจิต เป็นผลของกรรม จิตที่ทำกิจปฏิสนธิในสุคติภูมิเป็นกุศลวิบาก คือ เป็นผลของกุศลกรรม จิตที่ทำกิจปฏิสนธิในทุคติภูมิในอบายภูมิเป็นอกุศลวิบาก คือ เป็นผลของอกุศลกรรม

แต่กุศลวิบากจิต และอกุศลวิบากจิตไม่ได้กระทำปฏิสนธิกิจทุกดวง ฉะนั้น เฉพาะกุศล​วิบากจิต และ​อกุศล​วิบาก​จิต​ที่​ทำปฏิสนธิ​กิจ​เท่านั้นที่​ชื่อ​ว่า “ปฏิสนธิจิต”

กุศลวิบากจิต และอกุศลวิบากจิตใดทำภวังคกิจ กุศลวิบากจิต และอกุศลวิบากจิตนั้น ก็ชื่อว่า “ภวังคจิต”

จักขุวิญญาณเป็นวิบากจิตที่ทำปฏิสนธิกิจไม่ได้ ทำภวังคกิจไม่ได้ ทำแต่ “ทัส​สน​กิจ” เท่านั้น ที่ชื่อว่า “จักขุ​วิญญาณ” เพราะเป็นจิตที่รู้แจ้ง คือ เห็นอารมณ์ที่ปรากฏโดยอาศัยตา ฉะนั้น จึงเรียกชื่อจิตตามประเภทของจิตที่รู้แจ้งอารมณ์ทางทวารด้วย

โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ จัดพิมพ์เผยแพร่ โดย คณะกรรมการ ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม์พรรษา ครบ ๗๕ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๕

ขอเชิญอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ ...

ปรมัตถธรรมสังเขป

ขอเชิญอ่านตอนต่อไป ...

ความจริงแห่งชีวิต

ขออนุโมทนาขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ และ คุณแม่