ที่ว่าตัณหา ไม่เกิดทางจักขุวิญญาณ

ขออนุญาตเรียนถามเพิ่มเติมครับว่า

ตัณหาที่เกิดทางปัญจทวาร กับ ตัณหาที่เกิดทางมโนทวาร นั้น

มีความละเอียดแตกต่างกันหรือไม่ครับ

ยังข้องใจค่ะ ที่ว่าตัณหาไม่เกิดทางจักขุวิญาณ แต่อจ.ประเชิญบอกว่า เกิดได้ทาง

ทวารทั้ง 6 เพราะฉะนั้น ทางจักขุวิญญาณก็ต้องเกิดด้วยใช่หรือไม่

หมายความว่า....ตัณหา (โลภเจตสิก) เกิดทางจักขุทวาร แต่ไม่เกิดกับจักขุวิญญาณ

ค่ะ (เพราะเป็นอเหตุกวิบากจิต) ซึ่งโลภะจะเกิดที่ชวนวิถี ได้ทั้งทางปัญจทวารและ

มโนทวารค่ะ

ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ไตรสรณคมน์ (ความคิดเห็นที่ 5)

โลภะจะเกิดที่ชวนวิถี ได้ทั้งทางปัญจทวารและมโนทวาร

ผมขอถามว่า ชวนวิถีทางปัจจทวารเกิดที่ใด? และชวนวิถีทางมโนทวารเกิดที่ใด?

สำหรับภูมิที่มีขันธ์ ๕ จิตทุกดวง (เว้นทวิปัญจวิญญาณ) เกิดที่่หทยวัตถุค่ะ

สาธุ

ความคิดเห็นที่ 1

".......แต่เมื่อแสดงโดยนัยของวิญญาณ ๖ คือ จักขุวิญญาณ ฯลฯ มโนวิญญาณ

โลภะหรือตัณหา เป็นเจตสิกที่เกิดร่วมกับมโนวิญญาณ คือไม่ใช่วิญญาณทาง

ปัญจทวารครับ"

ถูกต้องแล้วนี่ค่ะ.......เพราะท่านแสดงโดยนัยของ " วิญญาณ ๖"

ไม่ทราบท่านจำแนกเข้าใจว่า " วิญญาณ ๖ " คืออะไรรึยังค่ะ?

ลองกลับไปอ่านตามลิงค์ใน คห ๑ อีกครั้งนะคะ

ผมเข้าใจว่า ชวนวิถีจิตของ " วิญญาณทางปัญจทวาร " มีตัญหาหรือโลภเจตสิก

ซึ่งคุณกล่าวไว้ใน ความคิดเห็นที่ 5 ว่า "...ซึ่งโลภะจะเกิดที่ชวนวิถี ได้ทั้งทาง

ปัญจทวารและมโนทวาร" และท่านก็ได้ตอบความคิดเห็นที่ 7 ว่า ชวนวิถีทาง

ปัญจทวารเกิด และชวนวิถีทางมโนทวาร เกิดที่หทัยวัตถุ ตามความคิดเห็นที่ 8

แต่ ความคิดเห็นที่ 1 กล่าวว่า "...โลภะหรือตัณหา เป็นเจตสิกที่เกิดร่วมกับมโน

วิญญาณ คือ ไม่ใช่ " วิญญาณทางปัญจทวาร "..." ด้วยเหตุนี้จึงถามมา หรือ

ท่านจะกรุณาอธิบายความหมายของ " วิญญาณทางปัญจทวาร "

คำว่า " วิญญาณ ๖ " โดยนัยของพระสูตรหมายถึง

๑. จักษุวิญญาณ

๒. โสตวิญญาณ

๓. ฆานวิญญาณ

๔. ชิวหาวิญญาณ

๕. กายวิญญาณ

๖. มโนวิญญาณ

ซึ่งมโนวิญญาณหมายถึงจิตอื่นที่ไม่ได้เกิดที่ จักขุวัตถุ โสตวัตถุ ฆานวัตถุ ชิวหาวัตถุ

และกายวัตถุ เมื่อโลภชวนะเกิดได้ทั้งทางปัญจทวารและทางมโนทวาร ดังนั้นจึงต้อง

เกิดกับ มโนวิญญาณ......ถูกต้องมั้ยค่ะ?

ถูกต้องครับ เพราะ " วิญญาณทางปัญจทวาร " ไม่ได้เกิดที่หทยวัตถุแต่เกิดที่จักขุ

วัตถุ โสตวัตถุ ฆานวัตถุ ชิวหาวัตถุ และกายวัตถุ ซึ่งคุณก็กล่าวแล้วว่า "ชวนวิถีทาง

ปัญจทวารเกิดที่หทัยวัตถุ" เมื่อแสดงโดยนัยของทวารตัณหาเกิดได้ ๖ ทวาร คือ ทาง

ตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ แต่เมื่อแสดงโดยนัยของวิญญาณ ๖

ฟังด้วยดี ย่อมได้ปัญญา

ขออนุโมทนาครับ

อยากทราบว่า จักขุวัตถุ โสตวัตถุ ฆานวัตถุ ชิวหาวัตถุ และกายวัตถุ หมายถึง รูปที่

ปรากฎทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น และทางกายสัมผัส ใช่หรือไม่ค่ะ

จากความเห็นที่ 16

จักขุวัตถุ โสตวัตถุ ฆานวัตถุ ชิวหาวัตถุ และกายวัตถุ ไม่ใช่ รูปที่ปรากฎทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น และทางกายสัมผัส หากกล่าวถึงวัตถุมีจักขุวัตถุ เป็นต้น จะหมายถึง

จักขุปสาทที่เป็นที่เกิดขึ้นของจิต คือเป็นที่เกิดของจักขุวิญญาณจิต 2 ดวงที่เป็นกุศล

วิบากและอกุศลวิบาก ส่วนรูปที่ปรากฎทางตา เป็นเพียงรูปที่เป็นสี ไม่ใช่จักขุปสาทที่

เป็นจักขุวัตถุ แต่จักขุปสาททำหน้าที่กระทบสีได้ และมีปัจจัยอื่นๆ จนทำให้มีการเห็นคือ

จักขุวิญญาณเกิดขึ้นนั่นเอง

ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ