อาการหวั่นไหว

สนทนาพื้นฐานพระอภิธรรม ที่มูลนิธิฯ
วันอาทิตย์ที่ ๘ มี.ค. ๒๕๕๒

ผู้ฟัง เมื่อ...เช้าผมฟังเกี่ยวกับเรื่องความหวั่นไหว ที่มีหลายท่านรู้สึกหวั่นไหวนะครับ แล้วท่าน อ.จ. แสดงว่า ให้รู้ถึงอาการที่หวั่นไหว คราวนี้ถ้าผู้ฟังที่ฟังไม่พอ เข้าใจไม่พอ ไม่สามารถจะระลึกถึงอาการที่หวั่นไหวได้ แต่ผมได้เคยเรียนถามท่าน อ.จ. ที่อินเดีย ท่าน อ.จ. ก็เมตตา บอกว่า ถ้าหวั่นไหวก็อย่าลืมในโอวาทปาติโมกข์ ท่านบอกว่าความอดทนเป็นตบะอย่างยิ่ง คือ อดทนที่จะเห็นถูก อันนี้พอจะช่วยได้ไหมครับ

อ.จ. อัน...นี้ก็แล้วแต่สังขารขันธ์ จากอินเดียมาถึงวันนี้ ก็มีการได้ยินได้ฟัง ได้คิดถึงคำที่ได้ยิน แล้วพิจารณาเพื่อที่ได้เข้าใจขึ้น แต่ก็ต้องไม่ลืมคำแรกค่ะ ทุกอย่างเป็นธรรม เป็นอนัตตา ถ้ามีความเข้าใจอย่างนี้ ความหวั่นไหว หมดแล้วค่ะ และความเป็นตัวเราที่ไม่อยากหวั่นไหว ก็เลยหวั่นไหว ที่ไม่อยากหวั่นไหวนั่นแหละ แต่ความจริงหวั่นไหวเป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่ง เกิดแล้วค่ะ แล้วถ้าปัญญาสามารถที่จะเข้าใจขณะนั้นนะค่ะ แทนที่ความจะเป็นเราหวั่นไหวต่อไป ก็เป็นปัญญาที่เข้าใจในลักษณะที่หวั่นไหวว่าเป็นธรรม เพราะฉะนั้นเวลาที่มีสภาพธรรมใดเกิดขึ้น จะแทรกด้วยความไม่รู้ จะแทรกด้วยความเป็นตัวตน ความหวัง เพราะว่ายังไม่รู้จักสภาพธรรมตามความเป็นจริง

เพราะฉะนั้น การฟังธรรม ไม่ใช่เราจะไปรีบร้อน เร่งรัด หรือคิดที่จะทำแต่ให้เห็นหน้าที่การงานของสังขารขันธ์ เนียนมาก จากอินเดียตั้งกี่ขณะแล้วค่ะ กุศลจิต อกุศลจิต ทั้งนั้นเลย มาถึงวันนี้ นานเท่าไรแล้วไม่พ้นจากสังขารขันธ์ที่ปรุงแต่ง แต่ละขณะที่สั่งสมและทำหน้าที่ของสังขารขันธ์อย่างเนียนที่สุด จนกระทั่งไม่รู้ว่าที่ถามนี้ ก็คือสังขารขันธ์ แล้วแต่จะปรุงแต่งด้วย วิจิกิจฉา สงสัยหรือเริ่มต้นเข้าใจ หรือด้วยการคิด ว่ามีทางอย่างอื่นไหม ที่จะช่วย แต่ทั้งหมดนี้ ฟังธรรมให้เข้าใจสิ่งที่กำลังฟัง คือ ธรรมทั้งหมดเป็นอนัตตา ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาเลย และปัญญาก็สามารถที่จะเกิดขึ้น เมื่อมีปัจจัย แทนอวิชชาซึ่งเป็นปัจจัจอยู่บ่อยๆ เนื่องๆ เพราะว่ามีมาก ด้วยเหตุนี้ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา ให้ปัญญาเกิดแทนอวิชชา โดยมากมายรวดเร็วยบ่อยๆ จะได้ไหม แต่จากการฟังจากอินเดีย สังขารขันธ์ก็ปรุงแต่งมาจนถึงขณะที่หวั่นไหวแล้วจะรู้ได้ว่า ไม่ใช่เรา แต่นั่นแหละที่เราได้ยินจนคุ้นหู คือสังขารขันธ์ทั้งหมด นอกจากเวทนา สัญญาก็เป็นสังขารขันธ์ทั้งนั้น จิตก็เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้ง สิ่งที่กำลังปรากฎ ที่เป็นอารมณ์เท่านั้นเอง

นี้คือเป็นธรรม แต่ละลักษณะจริงๆ ตอนนี้สังขารขันธ์กำลังปรุงแต่งหรือเปล่าค่ะ ไม่พ้นเลยค่ะ แล้วใครรู้ เพราะเนียนมาก จึงไม่รู้ ทุกคนขณะนี้ คิดไม่เหมือนกันเลย เพราะอะไรค่ะ สังขารขันธ์ เดี๋ยวพูดชื่อ แต่...กำลังตัวจริง เจตสิก 50 แล้วแต่จิตประเภทไหน มีเจตสิกเกิดร่วมด้วยเท่าไร ก็ทำหน้าที่ของเจตสิกนั้นๆ ให้สังขารขันธ์รู้แจ้งอย่างจิตได้ไหม ให้สังขารขันธ์เป็นวิญญาณขันธ์ได้ไหม ? ไม่ได้ ให้สังขารขันธ์เป็นเวทนาขันธ์ได้ไหม? ไม่ได้ เป็นสัญญาขันธ์ได้ไหม ? ไม่ได้

ทำไม...คนนี้คิดไม่เหมือนคนนั้นละค่ะ คือ สังขารขันธ์ ใคร...เตรียมการว่า.. พอหวั่นไหวแล้วจะทำอะไรบ้าง แต่นี้ก็ สังขารขันธ์...ปรุงแต่งให้คิดอย่างนี้ เห็นไหมค่ะ อยู่ทางนี้แล้วกลับไปอยู่อินเดียต่อ....