ฟังธรรมแล้วคิด

สนทนาพื้นฐานพระอภิธรรม ที่มูลนิธิฯ
วันอาทิตย์ที่ ๑๕ มี.ค. ๒๕๕๒

หมอ กราบ...เรียนถามท่าน อ.จ. หนูขออุปมานิดหนึ่ง สมมติว่าถ้าเราจะทำซาลาเปา ก็ต้องมีการเตรียมแป้ง เตรียมอะไร ต้องหมักแป้ง แล้วไปทำไส้ เอาไปนึ่งจึงจะรับประทานได้

อ.จ. คุณหมอ...ทำเป็นหรือเปล่า

หมอ เป็นค่ะ ทำบ่อย

อ.จ. บางคนอาจจะรู้ทุกอย่าง แต่ทำไม่เป็น เป็นไปได้ไหมค่ะ ขอโทษค่ะ

หมอ หนูก็มาคิดว่า จากอัตตสัญญา จะมาเป็นอนัตตสัญญา จะเป็นไปในทำนองไหนล่ะค่ะ

อ.จ. ซาลาเปาหรือเปล่า คุณหมอ เพราะว่าจริงแล้วนี่นะค่ะ เวลาเราฟังธรรม แล้วเราคิดถึงเรื่องอื่น แล้วแต่สังขารขันธ์จะปรุงแต่ง เพราะคุณหมอทำซาลาาเปาเป็น คุณหมอก็เลยอดคิดถึง ซาลาเปาไม่ได้ ใช่ไหมค่ะ ว่าการศึกษาธรรม จะต้องมีการเตรียมและมีวิธีการต่างๆ ที่จะทำหรือเปล่า แต่ว่าความเป็นจริง ฟังธรรมแล้วเข้าใจค่ะ แต่ห้ามคิดนี้ ห้ามไม่ได้ แต่ในขณะที่ฟังนี้ต้องทราบว่า แทนที่เราจะคิดเรื่องอื่น คุณหมอคิดถึงเรื่องซาลาเปา คุณหมอก็ลืมว่าขณะนี้เป็นธรรม ซึ่งไม่ใช่ซาลาเปา กำลังปรากฎ แล้วฟังเพื่อที่จะเข้าใจ สิ่งซึ่งเราไม่ได้สนใจ เท่าซาลาเปา เราคิดถึงเรื่องซาลาเปา

เพราะเราไม่คุ้นต่อการที่จะรู้จักสภาพธรรมจริงๆ มีจริงๆ แล้วก็เป็นธรรมทั้งหมด แต่ไม่คุ้นเคย เท่ากับเรื่องราวของสภาพธรรม เพราะฉะนั้น การฟังธรรมก็คือว่า ฟังด้วยความเคารพ ว่าเป็นธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ มีความลึกซึ้งและมีจริงๆ แล้วก็กำลังปรากฏ แต่ก็ยากที่จะเข้าใจตาม แม้แต่เพียง สิ่งที่กำลังปรากฏ ถ้าถามคนที่ไม่ได้ฟังธรรม เขาจะตอบว่าอย่างไร ว่าอะไรกำลังปรากฏ เขาจะไม่ตอบลักษณะของธรรม สักอย่างเดียว เขาจะตอบว่าต้นไม้ ดอกไม้ คน สิ่งของต่างๆ เขาจะไม่บอกว่าสิ่งที่กำลังปรากฎทางตาขณะนี้ ก็กำลังปรากฎ แต่ไม่รู้ความจริงของสิ่งที่ปรากฏ เพราะฉะนั้นการฟังธรรม ไม่ต้องไปคิดถึงการเปรียบเทียบ คือ คิดเรื่องอื่น แต่กำลังฟังนี้ให้เข้าใจว่าสิ่งที่กำลังปรากฏ ยากที่จะเข้าใจ ให้ตรงตามความเป็นจริง เพราะว่าไม่เคยเข้าใจมาก่อนเลย ว่าสิ่งที่ปรากฎจริงๆ ขณะนี้ ปรากฏได้เพราะอะไร กำลังปรากฏแล้ว ก็ไม่ได้คิดถึง ว่าต้องมี สิ่งที่สามารถจะทำให้สิ่งนี้ปรากฎได้แค่นี้ล่ะค่ะ ฟังมานานแล้วนะค่ะ ลองคิดคำตอบว่า ต้องมีสิ่งที่ทำให้สิ่งนี้ปรากฎได้ อยู่ดีๆ จะปรากฎได้อย่างไรค่ะ จากไม่ปรากฏ แล้วก็ปรากฎได้ เพราะฉะนั้นต้องมีสิ่งที่สามารถทำให้ สิ่งที่ปรากฎในขณะนี้ ปรากฎได้ ธรรมหรือสิ่งนั้นคืออะไร แทนที่จะคิดเรื่องซาลาเปา ก็คิดเรื่องที่กำลังได้ฟัง ให้เข้าใจขึ้น