ปกตูปนิสสยปัจจัย....กุศล เป็นปกตูปนิสยปัจจัยให้เกิด อกุศล

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ข้อความบางตอนจากการถอดเทป การบรรยายธรรมโดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ณ ตึกสภาการศึกษามหามกุฏราชวิทยาลัย โดย คุณย่าสงวน สุจริตกุล

สำหรับ กุศล เป็นปัจจัยให้เกิด กุศล คงไม่มีปัญหาอะไร แต่ถ้าจะทราบว่า การที่จะให้กุศลเพิ่มพูนขึ้นได้ก็จะต้องอบรมเจริญกุศล จนเป็นปกติจนเป็นสภาพธรรมที่มีกำลังสามารถที่จะทำให้กุศลต่อๆ ไปเกิดขึ้นเจริญขึ้นได้ และเพิ่มพูนขึ้นเรื่อยๆ กุศลเป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดอกุศล เช่น โลภเจตสิก สามารถพอใจในทุกสิ่งทุกอย่างได้หรือ มานเจตสิก ความสำคัญตนก็สามารถที่จะเกิดขึ้นเพราะชาติสกุล ทรัพย์สมบัติ รูปสมบัติหรือวิชาความรู้ก็ได้

เพราะฉะนั้น การอบรมเจริญสติปัฏฐาน จะทำให้รู้ลักษณะของจิตจริงๆ ว่า ขณะใดอกุศลเกิดคั่นกุศล บ้าง
สำหรับกุศล เป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดอกุศลนั้น ก็เพราะเหตุว่า อกุศลยังไม่ได้ดับไป เพราะฉะนั้น บางท่านเป็นผู้ที่มีสัทธาในพระศาสนามีการศึกษาพระธรรม มีความรู้ในพระธรรมที่ได้ศึกษา

แต่ว่า เกิดมานะ คือความสำคัญตน เพราะ กุศล เป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดอกุศล บางท่าน คิดว่าท่านเข้าใจพระธรรมแจ่มแจ้งดีกว่าบุคคลอื่น ถึงแม้ว่าจะเป็นความจริงก็ไม่ควรจะให้เกิดความสำคัญตนขึ้น ไม่ควรที่จะให้เกิดการยกตนด้วยโลภะ หรือข่มบุคคลอื่นด้วยโทสะ นั่นคือลักษณะของมานะ

ไม่ว่าจะเป็นกุศลประเภทหนึ่งประเภทใดก็ตาม เช่น การให้ทาน เมื่อให้แล้วบางท่านก็อาจจะยกตนด้วยโลภะเมื่อพูดถึงทานกุศลที่ตนได้กระทำแล้ว เช่น เป็นกุศลที่ประณีต เป็นกุศลที่คนอื่นยากที่จะทำได้ ในขณะใดก็ตาม ที่มีการยกตนให้ทราบว่า ในขณะนั้นเป็นเพราะโลภะโดยการมีสัทธาและกุศลนั่นเองเป็นปกตูปนิสสยปัจจัย หรือในขณะที่ข่มบุคคลอื่น ขอให้สังเกตลักษณะของจิตในเวลาที่กำลังข่มบุคคลอื่น ถ้าเป็นคนที่มีเมตตาต่อบุคคลอื่น จะข่มบุคคลอื่นไม่ได้เลย ไม่ว่าด้วยการทำกุศลใดๆ หรือไม่ว่าด้วยสัทธาของตนหรือด้วยสติปัญญาของตนก็ตาม แต่ขณะใดก็ตามที่มีการข่มบุคคลอื่น แสดงว่าตนเองรู้มากกว่าและบุคคลอื่นรู้น้อยกว่า ในขณะนั้นให้ทราบว่าแม้กุศลนั้นเองก็เป็นปกตูปนิสสยปัจจัยที่ทำให้เกิดอกุศล เช่น ความสำคัญตน เกิดมานะขึ้นได้

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศลแด่คุณพ่อ คุณแม่ และสรรพสัตว์