แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๑๕๙ ตอนที่ ๑๕๘๑ – ๑๕๙๐

เรื่องของการฟัง ต้องฟังด้วยการพิจารณา พร้อมทั้งระลึกลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ และเรื่องผลต้องแล้วแต่เหตุจริงๆ ถ้าปัญญาเกิด ปัญญาทำกิจของปัญญา คือ ละคลายความไม่รู้ซึ่งเป็นอวิชชา แต่ถ้าปัญญาไม่เกิด อวิชชา ก็ยังต้องมี และยังต้องมีวิจิกิจฉา คือ ความสงสัยในลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏ และยังมีโลภะ ความอยาก ความต้องการผล ซึ่งไม่ใช่ผลจริงๆ เพราะว่าผลจริงๆ ต้องเป็นปัญญา ไม่ใช่ว่าใครจะไปประจักษ์การเกิดขึ้นและดับไปของสภาพธรรม โดยขณะนั้นไม่ใช่ปัญญาที่รู้ลักษณะของสภาพธรรมตามปกติ ตามความเป็นจริง