สติสัมปชัญญะไม่ใช่การคิดเรื่องราว

ผู้ฟัง เวลาสภาพของอกุศลจิตเกิด ส่วนใหญ่ก็จะเป็นความคิดนึกเราจะต้องคิดนึกหรือจำแนกลักษณะของอกุศลไหมว่าเป็นประเภทไหน

ท่านอาจารย์ ไม่มีกฏเกณฑ์ แล้วแต่ความคิด จะคิดยังไงก็บังคับบัญชาไม่ได้

ผู้ฟัง แต่ก็ให้ระลึกว่าอันนั้นก็เป็นสภาพ ๔

ท่านอาจารย์ ก็แล้วแต่ว่าจะเข้าใจสภาพธรรมนั้นระดับไหน

ผู้ฟัง แต่ก็ไม่ใช่ลักษณะของสติที่ระลึกรู้สภาพธรรม

ท่านอาจารย์ ต้องรู้ลักษณะของสติสัมปชัญญะที่เป็นสติปัฏฐานๆ จึงจะเกิดได้

ผู้ฟัง ถ้าสติระลึกรู้สภาพธรรมของโทสะ ก็ต้องรู้ลักษณะของโทสะ

ท่านอาจารย์ แน่นอน ถ้าใช้คำว่า “โทสะ”ๆ ก็ต้องเป็นโทสะโดยลักษณะ เป็นโทสะ ไม่ใช่ไปคิดนึกว่าเป็นโทสะ

ผู้ฟัง และก็ไม่ใช่ไปคิดนึกเป็นเรื่องราวของความโกรธ

ท่านอาจารย์ ลักษณะของโทสะ

วิ. ถ้าจะลองคิดว่ามีเสื้อผ้าที่เราชอบ แล้วก็เสื้อผ้านั้นมีส่วนที่เป็นตำหนิขึ้นมา เราอาจจะยินดีพอใจ แต่เมื่อมีตำหนิขึ้นมา เราก็ไม่ยินดีพอใจในส่วนที่เป็นตำหนินั้น ตอนแรกยังไม่เห็นก็จะเห็นถึงความยินดีพอใจในเสื้อนั้น แต่พอมีตำหนิขึ้นมา ก็เห็นถึงความรู้สึกไม่พอใจ ก็เป็นลักษณะที่ต่างกันกับยินดีพอใจติดข้องในเสื้อตัวนั้น แต่พอเจอตำหนิก็ขุ่นเคืองใจ คือไม่ชอบใจในส่วนที่เป็นตำหนินั้น อันนี้เห็นความต่างกันระหว่างความพอใจกับส่วนที่ไม่พอใจ

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 148