ระดับขั้นของจิตตายตัว

ส.   เพราะฉะนั้นถ้าเข้าใจจริงๆ จะไม่มีความสับสนเรื่องของสุทธาวาสภูมิ เพราะเหตุว่าสุทธาวาสภูมิเป็นภูมิของพระอนาคามีบุคคลซึ่งถึงรูปปัญจมฌาน ถ้าพระอนาคามีบุคคลซึ่งไม่ถึงรูปปัญจมฌานก็เกิดในรูปพรหมภูมิ เพราะเหตุว่าพระอนาคามีบุคคลจะไม่เกิดในสวรรค์ชั้นหนึ่งชั้นใดเลย แต่จะเกิดในพรหมภูมิ แล้วถ้าเป็นผู้ที่ไม่ได้อรูปฌานก็เกิดในรูปพรหมภูมิแล้ว และถ้าเป็นพระอนาคามีที่ได้ถึงปัญจมฌานเท่านั้น จึงจะเกิดในสุทธาวาสภูมิ

เพราะฉะนั้นปฏิสนธิจิตของพระอนาคามีในสุทธาวาสภูมิ แล้วแต่ระดับขั้นว่า ปัญจมฌานมีถึง ๕ ขั้น ๕ ภูมิ สุทธาวาสมี ๕ ภูมิ สุทัสสา สุทัสสี อะไรก็ตามชื่อ จนถึงอกนิฏฐ์ แล้วก็ใครจะเกิดดับของภูมิไหนก็เกิดไปด้วยกำลังของฌาน

เพราะฉะนั้นพระอนาคามีบุคคลปฏิสนธิด้วยฌานจิตในพรหมภูมิ และเมื่ออรหัตมรรคจิตเกิด บุคคลนั้นก็มีอรหัตผลจิตเกิดต่อ เป็นพระอรหันต์ในสุทธาวาสภูมิ แต่จะไปเป็นอนาคามิมรรคในสุทธาวาสภูมิไม่ได้ เพราะเหตุว่าต้องจากภูมิอื่น แล้วก็ไปเกิดในสุทธาวาสภูมิ

ผู้ฟัง ขณะที่เป็นอรหัตผลขณะนั้นเรียกว่า เป็นโลกุตตรภูมิหรือเปล่า หรือว่าไม่มีภูมิแล้ว

ส.   จำได้ไหมว่า จิต ๘ ดวงนี้เท่านั้นที่เป็นโลกุตตรจิต เป็นโลกุตตรภูมิ  ขอประทานโทษนะคะ พระอนาคามีในสุทธาวาสภูมิ มีจักขุวิญญาณ เห็น จักขุวิญญาณของพระอนาคามีในสุทธาวาสภูมิเป็นกามาวจรวิบากจิต จะเป็นรูปาวจรวิบากไม่ได้ เพราะเหตุว่าเป็นผลของกาม เพราะว่าเป็นไปกับรูปทางตาที่เห็น เฉพาะปฏิสนธิจิตเป็นผลของรูปฌานที่ ๕ ที่ทำให้เกิดในสุทธาวาส ภวังคจิตก็เป็นผลของรูปฌานที่ ๕ เหมือนกัน แต่ขณะใดก็ตามที่พระอนาคามีในสุทธาวาสภูมิเห็น จิตเห็นต้องเป็นกามาวจรวิบาก

เพราะฉะนั้นตายตัว จิตเปลี่ยนไม่ได้ ให้ทราบว่าจิตสั้นมาก เกิดขึ้นเป็นอย่างไรก็เกิดเป็นอย่างนั้น เมื่อเกิดเป็นกุศลก็เป็นกุศลขณะหนึ่งแล้วดับ  เมื่อเกิดเป็นวิบากก็เป็นวิบากขณะหนึ่งแล้วดับ นั้น เมื่อเกิดเป็นกามาวจรจิตก็เป็นกามาวจรจิต ไม่ว่าจะเกิดในรูปพรหมภูมิ ในนรก ในมนุษย์ หรือที่ไหนก็ตาม ถ้าเป็นไปในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะเป็นกามาวจรจิต

เพราะฉะนั้นระดับขั้นของจิตตายตัวว่า กามาวจรจิตมีเท่าไร มี ๕๔ รูปาวจรจิตมี๑๕  คือ เป็นกุศล ๕ วิบาก ๕ กิริยา ๕ สำหรับพระอรหันต์ ถ้าเป็นอรูปาวจรภูมิก็มี ๑๒  คือเป็นกุศล ๔ วิบาก ๔ กิริยา ๔ เมื่อเป็นโลกุตตรภูมิแล้วมีเพียง ๘ เท่านี้ก็จำได้ จะจำจากไหนก่อนก็ได้ จะจำโลกุตตรภูมิ ๘ ก่อนก็ได้ ว่าจิต ๘ ดวงนี้เท่านั้นที่เป็นโลกุตตรจิต เป็นโลกุตตรภูมิ  ไม่ว่าจะเกิดที่มนุษย์ก็เป็นโลกุตตรจิต จะเกิดในสวรรค์ก็เป็นโลกุตตรจิต จะเกิดที่รูปพรหมภูมิก็เป็นโลกุตตรจิต จะเกิดที่อรูปพรหมภูมิก็เป็นโลกุตตรจิต

ผู้ฟัง โลกุตตรจิตกับมหัคคตจิต เราแยกกันใช่ไหมครับ หรือว่าอันเดียวกัน คำว่า มหัคคตจิต ผมฟังแล้วรู้สึกว่า คือผู้ที่บรรลุเป็นฌานบุคคล

ส.   เท่านั้นค่ะ มหัคคตจิต หมายความถึงจิต ๒๗ ดวง ได้แก่ รูปาวจรจิต ๑๕ ดวง อรูปาวจรจิต ๑๒ ดวงเท่านั้นที่เป็นมหัคคตะ

ผู้ฟัง ส่วนโลกุตตรจิต หมายความว่ามีนิพพานเป็นอารมณ์

ส.   มีนิพพานเป็นอารมณ์แล้วก็ดับกิเลส

ผู้ฟัง ตั้งแต่พระโสดาบันขึ้นไปจนถึงพระอรหันต์ใช่ไหม

ส.   จิต ๘ ดวง บุรุษ ๔ คู่ ๘ บุคคล