จะพิจารณาสภาพธรรมอย่างไร ๑
วิษณุ ผมสนใจเรื่องการพิจารณามากๆ คำว่า “พิจารณา” เราพิจารณาอะไร ขณะไหน หลังจากการฟังแล้ว ดูเหมือนง่ายๆ เข้าใจพิจารณาแล้ว สังเกตดูว่า ถ้าสติไม่เกิด สภาพธรรมปรากฏทางทวาร ถ้าเวทนาเกิด ขณะนั้นพิจารณาเวทนาตรงนั้น ไม่ทราบถูกหรือผิด ไม่เข้าใจครับ
ท่านอาจารย์
วิษณุ สติที่ระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรม
ท่านอาจารย์
วิษณุ เวลากุศลจิตเกิด หรืออกุศลจิตเกิด จะเป็นโทสะก็ได้ โลภะก็ได้ พอเราได้รับทางมโนทวาร ขณะนั้นเราพิจารณาทางมโนทวาร
วิษณุ พิจารณาอย่างไร
ผู้ฟัง
ท่านอาจารย์
วิษณุ ตรงนี้ที่อยากจะถามว่า เป็นความคิด หรือพิจารณา อยู่ในลักษณะไหน
ท่านอาจารย์
วิษณุ ครับ
ท่านอาจารย์
วิษณุ คิดเป็นคำครับ
ท่านอาจารย์
วิษณุ โดยปกติแล้วจะไม่คิดถึงลักษณะของสภาพธรรม
ท่านอาจารย์
วิษณุ พิจารณาเป็นคิดครับ
ท่านอาจารย์
วิษณุ แต่ขณะที่พิจารณาสภาพธรรมจริงๆ ขณะนั้นต้องเป็นการประจักษ์
ท่านอาจารย์
วิษณุ ลักษณะของเวทนาหรือครับ
ท่านอาจารย์
วิษณุ คิดครับ
ท่านอาจารย์
นี่ค่ะ ความยาก เพราะเหตุว่าข้อความมีในวิภังค์ อรรถกถาว่า อริยสัจ ๔ ลึกซึ้งมาก ๒ อริยสัจแรก ลึกซึ้งจึงเห็นยาก สภาพธรรมนี่เกิดดับ เสียงมี แล้วก็ดับ แล้วก็หมดไป คิดมี แล้วก็ดับ แล้วก็หมดไป เราสามารถจะอนุมาน ค่อยๆเข้าใจได้ แต่ที่จะประจักษ์นั้นลึกซึ้ง ความลึกซึ้งของการเกิดดับไม่ใช่ใครก็จะไปประจักษ์ได้
เพราะฉะนั้นทั้งทุกขลักษณะและสมุทัย เห็นยากเพราะว่าเราชิน อย่างที่กว่าเราจะเห็นว่าเป็นโลภะ กว่าจะเห็นโลภะ เราก็พูด เราก็ถาม เราก็คิดไปมากมายด้วยโลภะ กว่าจะรู้จริงๆว่า โลภะเมื่อไร ขณะไหนบ้าง หรือขณะนี้สภาพธรรมกำลังปรากฏ แต่อยากไปทำอย่างอื่น อยากไปใช้สติ หรืออยากจะไปท่อง หรืออยากจะไปทำอะไรก็แล้วแต่ ขณะนั้นจะเห็นไหมว่า เพราะโลภะจึงได้ทำอย่างอื่น ที่ไม่ใช่การค่อยๆเข้าใจ ฟังเรื่องนี้ให้ค่อยๆเข้าใจขึ้น จนกว่าจะค่อยๆรู้โดยขั้นเข้าใจ จนกว่าสัมมาสติจะระลึก แล้วยังเห็นความต่างของเมื่อระลึกแล้วคิดเรื่องราวของสิ่งที่ปรากฏ กับไม่ได้คิด แต่ค่อยๆเข้าใจ
ค่อยๆเข้าใจนี่จะใช้คำว่า “พิจารณา” จะใช้คำว่า “สังเกต” จะใช้ภาษาบาลี ภาษาอะไรก็ได้ แต่ผลคือค่อยๆเข้าใจสิ่งที่กำลังปรากฏขึ้น