สเหตุก - อเหตุก

นี่เพิ่งเริ่มนะคะ ยังไม่ได้เรียนเรื่องจิตโดยละเอียดทีละดวงๆ  แต่ว่าถ้าเรียนก็จะเข้าใจเวลาที่ได้ทราบจิตที่ต่างกันโดยประเภทต่างๆ แล้วก็เริ่มที่จะจำ และเข้าใจโดยที่ไม่ต้องท่อง คือ เหตุ ได้แก่อะไร เหตุ ได้แก่ เจตสิก ๖ ดวง

เพราะฉะนั้นจิตเป็น “นเหตุ” เจตสิกอื่น นอกจากเจตสิก ๖ ดวง ไม่ใช่เหตุ เป็น “นเหตุ” รูป ไม่ใช่เหตุ เป็น “นเหตุ” นิพพานไม่ใช่เหตุ เป็น “นเหตุ”

แต่จิตซึ่งเป็นนเหตุ บางครั้งเกิดพร้อมกับเหตุจึงเป็น “สเหตุกะ” หมายความว่า มีเหตุเกิดร่วมด้วย ขณะใดก็ตามที่จิตไม่ได้มีเหตุ ๖ เกิดร่วมด้วยสักเหตุเดียว จิตนั้นชื่อว่า “อเหตุกะ” หมายความว่า ไม่ประกอบด้วยเหตุ

นี่เป็นศัพท์ภาษาบาลี ซึ่งจะต้องเข้าใจในภาษาไทยง่ายๆ ธรรมดาคือ

“สเหตุกะ” หมายความว่า ประกอบด้วยเหตุ เกิดพร้อมกับเหตุ

“อเหตุกะ” หมายความว่า ไม่ประกอบด้วยเหตุ คือ ไม่เกิดพร้อมด้วยเหตุ

เหตุอะไร คือไม่เกิดพร้อมกับเจตสิก ๖ ดวง