การสะสมการอุปนิสัยในการฟังพระธรรม
มีข้อสงสัยไหมคะ ในเรื่องนี้ ?
ทรงเกียรติ ก็หมายความว่า การกระทำของทุกคนนี้ในอดีตชาติก็ได้เคยกระทำมาแล้วทั้งนั้น หรือบางทีพวกเราที่มานั่งประชุมกันในศาลานี้ ก็แสดงว่าในชาติก่อน ๆ ก็คงได้เคยฟังคำบรรยายของอาจารย์มาแล้วทั้งนั้น
ท่านอาจารย์ ชาติก่อน ๆ คงไม่ใช่ดิฉันเป็นผู้บรรยาย เพราะดิฉันบรรยายในชาตินี้ แต่ชาติก่อนก็คงจะเป็นบุคคลอื่น แต่ข้อสำคัญก็คือว่า ไม่ว่าท่านผู้ฟังจะเคยเป็นใครในอดีตชาติ ก็เป็นผู้ที่สนใจศึกษาในพระธรรม
แล้วถ้าจะพิจารณาถึงบุคคลในครั้งที่พระผู้มีพระภาคยังไม่ปรินิพพาน ครั้งที่พระองค์ทรงแสดงพระธรรมที่พระวิหารเชตวันบ้าง พระวิหารเวฬุวันบ้าง พระวิหารนิโครธารามบ้าง ในสถานที่ต่าง ๆ มีผู้ที่สนใจไปเฝ้าและฟังพระธรรมเป็นอันมาก บางท่านก็ได้บรรลุคุณธรรมเป็นพระอรหันต์ ปรินิพพานในชาตินั้น บางท่านก็เป็นพระอนาคามีบุคคล บางท่านก็เป็นพระสกทาคามีบุคคล บางท่านก็เป็นพระโสดาบันบุคคล บางท่านก็เพียงถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์เป็นสรณะ แต่ยังไม่ได้รู้แจ้งอริยสัจธรรม
ท่านเหล่านั้น หลังจากที่พระผู้มีพระภาคปรินิพพานแล้ว ๒,๕๐๐ กว่าปีนี้ จะอยู่แถวไหน หรือว่าจะอยู่ที่ไหน จะคงอยู่ในโลกนี้ แล้วก็มีปัจจัยที่จะทำให้สนใจศึกษา ฟัง และพิจารณาธรรม และอบรมเจริญปัญญาต่อไป ซึ่งคงจะมีจำนวนไม่มากเท่ากับผู้ที่มีความเห็นผิด เพราะเหตุว่าแม้ในครั้งที่พระผู้มีพระภาคยังไม่ปรินิพพาน ผู้ที่มีความเห็นผิดก็ยังมีจำนวนมากกว่าผู้ที่มีความเห็นถูก แต่แม้ว่าพระผู้มีพระภาคจะดับขันธปรินิพพานไปแล้วก็ตาม แต่เพราะพระธรรมยังอยู่ และผู้ที่เคยสนใจ เคยศึกษาธรรม ฟังธรรมในครั้งโน้น ภพชาติก็ยังไม่หมดสิ้น ก็ยังมีอยู่ เพราะฉะนั้นก็เป็นปัจจัยทำให้ได้มีโอกาสฟังพระธรรม และได้พิจารณาศึกษาพระธรรมต่อไปอีก