ปฏิบัติด้วยสัจจะ

ชื่อว่า ปฏิบัติด้วยสัจจะ บางท่านแม้จะรู้ว่า ข้อปฏิบัตินั้นไม่ทำให้ปัญญาเกิด แต่ เมื่อหมู่คณะปฏิบัติก็ปฏิบัติตาม หรือเพื่อนฝูงชักชวนก็กระทำตาม เพราะเหตุว่าผู้ที่แสดง หนทางข้อปฏิบัตินั้นเป็นผู้มีชื่อเสียง หรือมีคนนับถือยกย่อง เพราะฉะนั้นเมื่อมีเพื่อนฝูง มิตรสหายที่มีความเห็นอย่างนั้น เข้าใจอย่างนั้นว่า ปฏิบัติแล้วจะทำให้เกิดปัญญาแม้พิจารณาเห็นว่า ไม่ทำให้เกิดปัญญา แต่ก็ยังตามไปปฏิบัติ ก็มี

ด้วยเหตุนี้จึงเป็นผู้ที่เห็นได้ว่า ถ้าไม่จริงใจต่อการรู้แจ้งอริยสัจธรรมแล้ว ย่อมมี ความพอใจในลาภบ้างในยศบ้างในชื่อเสียงบ้างชักชวนให้ไปสู่ข้อปฏิบัติที่ไม่ทำให้ ละกิเลส

ถ้ามีผู้บอกว่า ปฏิบัติเลยไม่ต้องศึกษา ไม่ต้องเข้าใจอะไรเลยกับมีผู้ที่บอกว่า ให้ศึกษาให้เข้าใจก่อน แล้วก็ควรพิจารณาว่าอะไรเป็นเหตุเป็นผลที่ถูกต้อง จะยอมเชื่อ ใคร

นี่ก็ต้องเป็นผู้พิจารณาด้วยตนเอง และถ้าจะยอมเชื่อใครก็จะต้องพิจารณาว่า เพราะอะไร เพราะเหตุว่าบุคคลนั้นเป็นผู้ที่มีชื่อเสียง หรือว่าบุคคลนั้นเป็นผู้มีเหตุผล สามารถทำให้เข้าใจพระธรรมได้

นี่ก็เป็นยุคสมัยที่แต่ละบุคคลต้องช่วยตัวเอง เพราะเหตุว่าถ้าไม่พิจารณาข้อ ปฏิบัติจริงๆ ย่อมจะหลงไปสู่หนทางที่ไม่ทำให้เกิดปัญญาแม้ในสมัยของพระผู้มีพระ ภาค ก็มีผู้ที่แสดงหนทางผิด แล้วก็มีผู้ประพฤติตามผู้ที่แสดงหนทางผิดๆ นั้นด้วย