รูปมีสมุฏฐาน ๔

รูปมีสมุฏฐาน ๔  คือ  บางรูปมีกรรมเป็นสมุฏฐาน บางรูปมีจิตเป็นสมุฏฐาน  บางรูปมีอุตุเป็นสมุฏฐาน  บางรูปมีอาหารเป็นสมุฏฐาน  แต่ละกลุ่ม ๆ  รูปใดซึ่งเกิดขึ้นเพราะกรรม  รูปนั้นไม่ได้เกิดเพราะจิต  หรือเพราะอุตุ  หรือเพราะอาหาร  รูปใดซึ่งเกิดขึ้นเพราะจิต  รูปนั้นไม่ได้เกิดเพราะกรรม  อุตุ  อาหารเป็นสมุฏฐาน 

เพราะฉะนั้นแต่ละรูปแต่ละกลุ่มของรูปก็ต้องมีสมุฏฐานของตน ๆ

และสำหรับปัจจัยที่ ๑๓  ปัจจัยนี้ คือ กัมมปัจจัย บอกแล้ว แสดงแล้วว่ารูปซึ่งต้องเกิดขึ้นเพราะกรรมเป็นปัจจัย 

และในขณะที่จิตเกิดขึ้นดวงหนึ่ง ๆ เว้นทวิปัญจวิญญาณแล้ว มีจิตตชรูปเกิดร่วมด้วย เพราะฉะนั้นในขณะที่จิตเกิดขึ้น ไม่ได้เกิดแต่เฉพาะจิต  มีเจตสิกเกิดร่วมด้วย  ทั้งจิตและเจตสิกเป็นจิตตุปา  เป็นสมุฏฐานที่จะให้รูปเกิดขึ้น  เป็นจิตตชรูป