ภพภูมิต่างๆ เป็นสิ่งที่มีจริง
ในคราวก่อนได้พูดถึงภพภูมิต่างๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่มีจริง ทุกท่านก็มาแล้วสู่ภูมินี้ มนุษย์ภูมิ ทราบไหมว่ามาจากไหน ในอดีตอนันตชาติ กี่ชาติ ท่านจะเคยนั่ง นอน ยืน เดินอยู่ที่ไหนก็ไม่มีใครทราบได้ จะกระทำกิจเป็นกุศลกรรม เป็นอกุศลกรรมมากน้อยอย่างไร ก็ไม่มีใครสามารถที่จะทราบได้ แต่ขณะนี้ท่านนั่งอยู่ที่นี่ แต่ท่านจะไปที่ไหนต่อไป ไม่สามารถที่จะทราบได้เลย ถ้าท่านไม่ศึกษาเรื่องของภูมิที่จะไป ท่านก็จะเป็นผู้ที่ประมาท และไม่ทราบว่า ความจริงแล้ว การที่ท่านมีความสุขอยู่ในโลกมนุษย์นี้ ก็ไม่ใช่สิ่งที่ถาวรมั่นคงตลอดไป ถึงแม้ชีวิตในโลกนี้ วันนี้มีความสุขความสะดวกสบาย อีกไม่นานก็อาจจะเป็นความทุกข์ยากลำบากแสนสาหัสก็ได้ และเมื่อจากโลกนี้ไปแล้ว จะไปสู่ที่ๆ ลำบากยิ่งกว่าโลกนี้มากมายก็ได้
อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต ข้อ ๒๐๖
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
ดูกร ภิกษุทั้งหลาย สัตว์ที่จุติจากมนุษย์กลับมาเกิดในมนุษย์มีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากมนุษย์ไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย คือ เป็นเปรต มากกว่าโดยแท้
สัตว์ที่จุติจากมนุษย์ไปเกิดในเทพยดามีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากมนุษย์ไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
ชีวิตที่เป็นมนุษย์มีการสะสมของกิเลสและอกุศลกรรมมากกว่าการเจริญกุศลหรือว่าน้อยกว่า เพราะฉะนั้น เมื่อมีโอกาสเกิดเป็นมนุษย์แล้ว แต่จุติแล้วที่จะกลับมาเกิดในมนุษย์ หรือในเทพยดานั้นมีเป็นส่วนน้อย ถึงแม้ว่าท่านจะเกิดในสวรรค์แล้ว พระผู้มีพระภาคตรัสว่าอย่างไร
ข้อความต่อไปมีว่า
สัตว์ที่จุติจากเทพยดากลับมาเกิดในเทพยดามีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากเทพยดาไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
ถึงขึ้นไปปฏิสนธิด้วยกำลังของกุศลกรรม แต่อำนาจการสะสมของกิเลส เพราะฉะนั้น ถึงแม้ว่าจะเป็นเทพ จุติแล้วที่จะกลับมาเกิดในเทพยดาอีกนั้นมีเป็นส่วนน้อย แต่ที่จะเกิดในนรก ในกำเนิดเดรัจฉาน ในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
ถ้าท่านไม่เจริญสติปัฏฐานเลย จะมีกระแสของโลภมูลจิต โทสมูลจิต โมหมูลจิตมากสักเท่าไร มากกว่ากุศลกรรมอย่างแน่นอน เพราะฉะนั้น ถึงแม้ว่าท่านเกิดที่นั่นแล้ว และคิดว่าไม่หวังที่จะกลับเป็นเทพอีก ขอเพียงเกิดมาเป็นมนุษย์ก็พอ ก็ขอให้ฟังข้อความต่อไป
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
สัตว์ที่จุติจากเทพยดากลับมาเกิดในมนุษย์มีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจาก เทพยดาไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
หมิ่นเหม่เหลือเกินต่อการที่ไม่พ้นจากอบายภูมิ จากการเกิดในนรก เป็นเปรต เป็นสัตว์เดรัจฉาน เป็นอสุรกาย อกุศลกรรมทำให้เกิดในนรก ถ้ายังไม่รู้แจ้งอริยสัจธรรมเป็นพระอริยเจ้าแล้ว ยังมีปัจจัยที่จะทำให้เกิดในนรก
เพราะฉะนั้น ถ้าท่านผู้ใดจากวันนี้ไปสู่นรก พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
สัตว์ที่จุติจากนรกกลับมาเกิดในมนุษย์มีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากนรกไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
สัตว์ที่จุติจากนรกไปเกิดในเทพยดามีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากนรก ไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
ท่านที่หวังอยู่เสมอ คือ หวังสุคติ จะสมหวังไหม เพราะเหตุว่ากำลังของกิเลสและกรรมที่ได้สะสมมาฝ่ายใดมีมาก ที่จะไปสู่สุคติมาก หรือว่าที่จะไปสู่ทุคติมาก
สำหรับสัตว์ที่เกิดเป็นเดรัจฉานแล้ว
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
สัตว์ที่จุติจากกำเนิดเดรัจฉานกลับมาเกิดในมนุษย์มีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากกำเนิดเดรัจฉานไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
สัตว์ที่จุติจากกำเนิดเดรัจฉานไปเกิดในเทพยดามีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากกำเนิดเดรัจฉานไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
ก็มองเห็นชีวิตปกติของสัตว์เดรัจฉานว่า เป็นโลภมูลจิต โทสมูลจิต โมหมูลจิต ตกไปในกระแสของกิเลสที่จะเป็นหนทางเดินไปสู่ทุคติภูมิ เพราะฉะนั้น ผู้ที่เกิดเป็นสัตว์เดรัจฉานที่จะกลับมาสู่ความเป็นมนุษย์และเทพยดานั้นน้อย
สำหรับผู้ที่เกิดเป็นเปรต ผู้ที่เกิดเป็นเปรตแล้วนั้น
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
สัตว์ที่จุติจากปิตติวิสัยกลับมาเกิดในมนุษย์มีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากปิตติวิสัยไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
สัตว์ที่จุติจากปิตติวิสัยไปเกิดในเทพยดามีเป็นส่วนน้อย สัตว์ที่จุติจากปิตติวิสัย ไปเกิดในนรก เกิดในกำเนิดเดรัจฉาน เกิดในปิตติวิสัย มากกว่าโดยแท้
เปรียบเหมือนในชมพูทวีปนี้ มีสวนที่น่ารื่นรมย์ มีป่าที่น่ารื่นรมย์ มีภูมิประเทศที่น่ารื่นรมย์ มีสระโบกขรณีที่น่ารื่นรมย์เพียงเล็กน้อย มีที่ดอน ที่ลุ่ม เป็นแม่น้ำ เป็นที่ตั้งแห่งตอและหนาม มีภูเขาระเกะระกะ เป็นส่วนมากโดยแท้ ฉะนั้น