เข้าใจธรรมที่กำลังปรากฏ
ผู้ฟัง ผมได้ไปศึกษากับอาจารย์บางท่าน ท่านบอกว่า อย่าไปศึกษาให้มาก ถ้าศึกษามาก ใจหรือจิตของเราจะไปคอยอยู่ ผมก็เชื่อ ถ้าศึกษามากใจเราจะนึกไปล่วงหน้า ...
สุ. ขอประทานโทษ ขอขัดนิดหนึ่งว่า จุดประสงค์ของท่านที่ศึกษามากนี้เพื่ออะไร ถ้าเพื่อเข้าใจมาก เข้าใจในอรรถ เข้าใจในลักษณะของสภาพธรรม ก็ ถูกต้อง ไม่ใช่เป็นการศึกษาโดยจำ โดยที่ไม่เข้าใจ
ผู้ฟัง ตอนนั้นผมยังไม่ค่อยเข้าใจเท่าไร ก็เชื่อ แต่อย่างไรก็ตาม ผมได้อ่านหนังสือบ้าง เข้าใจคำว่า สภาพของปีติจะต้องมีขนลุก ขนพอง น้ำตาไหล หรือ ตัวลอย หลังจากนั้น สมัยที่ผมยังนั่งสมาธิอยู่ รู้สึกจะเป็นจริงอย่างที่เขาแนะนำว่า เดี๋ยวปีติคงจะเกิด และก็เกิดขนลุก ขนพอง น้ำตาไหล แต่ยังไม่มีตัวลอย จนกระทั่งผมมาพบอาจารย์สุจินต์ อาจารย์แนะนำว่าศึกษาเพื่อให้จำได้และเข้าใจสภาพธรรมที่มีจริง ซึ่งกำลังปรากฏอยู่ทุกขณะ และถ้าเข้าใจอย่างนั้นจริงๆ แล้ว สัญญา ความจำ ที่แม่นยำ เมื่อสภาพนั้นปรากฏขึ้นมา สติจะระลึกรู้ศึกษาว่า ขณะที่เกิดนั้นลักษณะ ที่เกิดนั้นเป็นอย่างไร
ผมว่าที่อาจารย์แนะนำถูกต้องดีมาก แต่จากการฟังวันนี้ พูดเรื่องการศึกษา ซึ่งมิตรสหายทางธรรมของผมหลายคนกำลังเรียนพระอภิธรรมอยู่ อาจจะเสียกำลังใจว่า ได้ไปเรียนมาแล้ว ท่องจำได้ ซึ่งผมก็ขออนุโมทนาที่เขาสามารถมีโอกาสได้ศึกษาพระธรรม ส่วนตัวผมเองถ้าจะคุยกันเรื่องบาลี ผมจะเบื่อหน่าย ไม่อยากฟัง ชอบแต่ฟังเทปของอาจารย์มากๆ เท่านั้นเอง แต่ผมก็คิดว่า ถ้าได้ศึกษาพระธรรมจริงๆ แล้ว ขอให้ได้เข้าใจสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ และมีความทรงจำแม่นยำ ก็น่าจะเป็นเกื้อกูลสติให้เกิดขึ้นได้ในขณะที่สภาพธรรมนั้นๆ ปรากฏ
สุ. ข้อสำคัญที่สุด คือ เพื่อความเข้าใจในลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ อย่าละเลยที่จะเข้าใจลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ เพราะไม่ว่าจะเป็นพระวินัยปิฎก หรือพระสุตตันตปิฎก หรือพระอภิธรรมปิฎกก็ตาม จุดประสงค์เพื่อให้เข้าใจลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ พระผู้มีพระภาคจึงทรงแสดงสภาพธรรมไว้โดยละเอียด
ถ้าเพียงแต่ศึกษา ถามตอบเฉพาะในตำราจริงๆ ไม่ได้ออกมานอกตำราเลย จะไม่เข้าใจลักษณะของสภาพธรรม อย่างกำลังเห็นขณะนี้ รู้จักชื่อหมด แต่จะเป็นอายตนะภายในอย่างไร หรือสิ่งใดเป็นอายตนะภายนอก ไม่ใช่เพียงแต่ชื่อ แต่ต้องเข้าใจในเหตุในผลด้วยว่า เพราะเหตุใดจึงเป็นอายตนะภายใน หรือแม้แต่สิ่งที่เคยยึดถือว่าเป็นเรา ที่กายนี่เมื่อเป็นที่ประชุม ที่ต่อ ที่เกิด ก็เป็นอายตนะ