การที่ตัวตนของเราไม่มี หรือ กำลังมีสิ่งที่ยึดถือว่าเป็นตัวตน
คุณอุไรวรรณ มีคำถามจากท่านผู้ฟัง การที่ตัวตนของเราไม่มี
สุ. ค่ะ เท่านี้ก่อนนะคะ ฟังธรรมต้องละเอียดค่ะ อย่าเพิ่งข้ามไปไกล พิจารณาแม้แต่คำเล็กๆ น้อยๆ แต่ละคำที่ฟังด้วย ทบทวนอีกทีค่ะ
คุณอุไรวรรณ การที่ตัวตนของเราไม่มี
สุ. แค่นี้ค่ะ ถูกหรือผิด การที่ตัวตนของเราไม่มี หรือว่ากำลังมีสิ่งที่ยึดถือว่าเป็นตัวตน แค่นี้ก็รู้แล้วใช่ไหมคะว่า การฟังธรรมเผิน หรือว่าละเอียด เหมือนกับผู้พูดเข้าใจในความไม่มีตัวตน ในความเป็นธรรม แต่ถ้าใช้ประโยคนี้ ก็ลองพิจารณาอีกครั้งหนึ่งค่ะ
คุณอุไรวรรณ การที่ตัวตนของเราไม่มี
สุ. เห็นไหมคะ การที่ ตัวตน แล้วก็ ของเรา แล้วก็ ไม่มี ก็เลยไม่รู้ว่า ท่านหมายความถึงอะไร มีของเรา แล้วก็มีตัวตนไม่มี แต่ว่ามีของเรา
คุณอุไรวรรณ อันนี้ท่านผู้ฟังคงจะหมายความว่า ถ้าหากเชื่อว่า ตัวตนของเราไม่มีที่จะไปพยายามทำอะไร
สุ. เดี๋ยวก่อน ถ้าแค่หากว่า ตัวตนของเราไม่มี ลองพิจารณาดูซิคะ มีเรา ใช่ไหม เพราะว่ามีของเรา แล้วก็ไปคิดว่า ไม่ใช่ตัวตนของเรา ถ้าหากว่าตัวตนของเราไม่มี แต่ความคิดว่าเรายังมีอยู่ ความคิดว่าของเรายังมีอยู่ เพราะฉะนั้นก็กล่าวอีกครั้งหนึ่งค่ะ
คุณอุไรวรรณ การที่ตัวตนของเราไม่มี
สุ. เห็นไหมคะ การที่ตัวตนของเราไม่มี แสดงว่ามีของเรา แล้วก็คิดว่า ไม่มีตัวตน การที่ตัวตนของเราไม่มี แสดงว่าไม่เข้าใจว่า จริงๆ แล้วมีตัวตนหรือเปล่า แม้แต่ขั้นฟังก็ต้องมีความมั่นคง สิ่งที่กำลังปรากฏในขณะนี้ ก่อนฟังธรรม เป็นเรา นั่นคือตัวตนของเรา แต่เวลาฟังธรรมแล้ว มีความเข้าใจว่า ทุกอย่างที่เคยยึดถือว่า เป็นเรา ลักษณะจริงๆ ก็เป็นสภาพธรรมแต่ละอย่าง ซึ่งเกิดเพราะเหตุปัจจัยแล้วดับไป เมื่อวานนี้ทั้งหมดเลย สุข ทุกข์ สนุกสนาน ทุกข์ยากต่างๆ อยู่ที่ไหน แต่ละวันผ่านไป ไม่ว่าในภพนี้ที่เป็นมนุษย์ ในสวรรค์ เกิดเป็นรูปพรหม อรูปพรหม ก็ว่างเปล่า คือ แต่ละวันก็เกิดขึ้นแล้วก็หมดไปเท่านั้น แต่ความเห็นผิดที่ยึดถือสภาพธรรมที่มีว่าเป็นเรา ยังคงมีอยู่ เพราะฉะนั้นจึงกล่าวว่าตัวตนของเรา
ถ้ามีความเข้าใจคำเดียว คือ “ธรรม” สามารถที่จะรู้แจ้งอริยสัจธรรม ดับกิเลสได้ เป็นความเข้าใจที่มั่นคงขึ้นว่า ธรรมเป็นธรรม ขณะนี้ธรรมปรากฏเพราะเกิดขึ้น มีลักษณะของธรรมหลากหลาย เพราะว่าทุกอย่างเป็นธรรม สิ่งที่ปรากฏทางตาก็เป็นธรรม คิดนึกก็เป็นธรรม เห็นก็เป็นธรรม เสียงก็เป็นธรรม ได้ยินก็เป็นธรรม จะมีอะไรเหลือค่ะ ถ้ามีความเข้าใจจริงๆ ก็รู้ว่าไม่มีเรา แต่มีธรรม แม้แต่ความพยายามก็เป็นธรรม เพราะฉะนั้นมีเราที่ไหนที่จะทำอะไร
ที่มา ...