การที่จะเข้าใจความเป็นเหตุ และมิใช่เหตุ ไม่ใช่เรื่องง่าย พอ.5245

สุ.   ฐานะ ๔ ก็คือเป็นผู้ที่มีราคะหนาแน่น โทสะหนาแน่น โมหะหนาแน่น แค่นี้เราก็พิจารณาได้สำหรับผู้ที่ยังไม่ใช่พระอริยบุคคล ต้องหนาแน่นแน่ๆ สำหรับผู้เป็นพระอริยบุคคลก็ลดลงไป แต่ทั้งหมดก็ต้องเป็นผู้ละเอียดที่จะพิจารณาราคะ คือ โลภะ โทสะก็รู้จักกันอยู่  และโมหะ เคยคิดบ้างไหมว่า เรามีหนาแน่นหรือเปล่า หรือเวลาที่เราพิจารณาตัวเอง เรามักจะพิจารณาแค่เรามีโลภะมาก ทางตาก็อยากจะให้มีอะไรสวยๆงามๆ ทางหู เสียงเพราะ ทางจมูก กลิ่นหอม  ทางลิ้นก็รสอร่อยๆทั้งวัน ทุกวัน ไม่ว่าจะเป็นอาหารมื้อไหน ทางใจก็ชอบเรื่องที่สนุกสนานเพลิดเพลิน  แต่เราลืมเรื่องโมหะ เราคิดถึงแต่ว่า เรามีโลภะมาก เรามีโทสะมาก แล้วโมหะล่ะคะ ซึ่งจะเป็นเหตุให้เกิดโลภะและโทสะ เคยคิดบ้างไหมว่า เรามีมากน้อยแค่ไหน ถ้าเรายังมีโมหะมากอยู่ ไม่ต้องกล่าวถึงโลภะ โทสะ อย่างไรก็ต้องมาก

เพราะฉะนั้นก็ต้องพิจารณาละเอียดถึงจะรู้ว่า ฐานะที่จะก้าวไปสู่ฐานะและอฐานะ คือ ความเป็นเหตุ และมิใช่เหตุ ไม่ใช่เรื่องง่าย หรือไม่ใช่เรื่องที่จะผ่านไป เพราะว่าทุกอย่างต้องมีเหตุ