สมุทัย คือแดนเกิดของทุกอย่าง

[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ส่วนขณะและสมัยในการอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ มีประการเดียว ประการเดียวเป็นไฉน ดูก่อนภิกษุ ทั้งหลาย ตถาคตอุบัติขึ้นแล้วในโลกนี้ เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ เสด็จไปดีแล้ว ทรงรู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกบุรุษที่ควรฝึก ไม่มีผู้อื่นยิ่งไปกว่า เป็นศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้เบิกบานแล้ว เป็นผู้จำแนกธรรม และธรรมอันตถาคตทรงแสดง เป็นธรรมนำความสงบมาให้ เป็นไปเพื่อปรินิพพาน ให้ถึงการ ตรัสรู้ พระสุคตเจ้าทรงประกาศแล้วและบุคคลนี้เกิดในมัชฌิมชนบท ทั้งมีปัญญา ไม่บ้าใบ้ สามารถเพื่อจะรู้อรรถแห่งสุภาษิตและทุพภาษิตได้ ดูก่อนภิกษุทั้งหลายนี้เป็นขณะและสมัยในการอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ประการเดียว ...

อ.ณภัทร: ในพระไตรปิฎกก็มีกล่าวคำว่า สมัย ครับ มีความหมายหลายอย่าง ก็จะขอยกมาเพียง ๑ ความหมายที่จะมากราบเรียนท่านอาจารย์ ก็คือว่า สมัย ชื่อว่าเหตุ เพราะเป็นแดนไป คือเกิดขึ้นเป็นไปแห่งผล ในเมื่อมีการประชุมแห่งปัจจัยทั้งหมดเหมือนสมุย แดนเกิดขึ้นแล ยังไม่ค่อยเข้าใจครับท่านอาจารย์ครับ

ท่านอาจารย์: ก็อ่านไปหมด จะเข้าใจได้อย่างไรในเมื่อไม่เข้าใจสักคำ ถูกต้องไหม?

อ.ณภัทร: ครับ

ท่านอาจารย์: ต้องเข้าใจทีละคำ นั่นคือ หนทางที่จะเข้าใจความลึกซึ้งที่แม้แต่คำว่า สมัย

อ.ณภัทร: ครับ อย่างนั้นขอเริ่มต้นครับ สมัย ชื่อว่าเหตุ เพียงเท่านี้ครับ

ท่านอาจารย์: ไม่มีเหตุเกิดได้ไหม?

อ.ณภัทร: ไม่มีเหตุ ธรรมทั้งหลายเกิดไม่ได้ครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เดี๋ยวนี้ สมัยของเดี๋ยวนี้ต้องมีเหตุให้เกิดใช่ไหม?

อ.ณภัทร: ใช่ครับ ขออนุญาติกล่าวต่อไปครับ สมัย ชื่อว่าเหตุ เพราะเป็นแดนไป ครับ

ท่านอาจารย์: แดนไป คือแดนเกิดขึ้นใช่ไหม ถ้าไม่เกิดจะไปได้ไหม?

อ.ณภัทร: คือเกิดขึ้นเป็นไปแห่งผลครับ

ท่านอาจารย์: นี่ไง!! สิ่งที่ปรากฏเดี๋ยวนี้ต้องเป็นผลของเหตุที่ทำให้เกิดแน่นอน

อ.ณภัทร: ครับ ในเมื่อมีการประชุมแห่งปัจจัยทั้งหมดครับ

ท่านอาจารย์: ปัจจัย คืออะไร?

อ.ณภัทร: ปัจจัย ก็คือเหตุที่ทำให้สภาพธรรมะนั้นๆ เกิดขึ้นครับ

ท่านอาจารย์: ที่เป็นที่อาศัยให้เกิดขึ้น ถ้าไม่มีปัจจัยที่อาศัยให้เกิด เกิดไม่ได้ใช่ไหม?

อ.ณภัทร: ครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ทบทวนประโยคนี้

อ.ณภัทร: สมัย ชื่อว่าเหตุ เพราะเป็นแดนไป คือเกิดขึ้นเป็นไปแห่งผล ในเมื่อมีการประชุมแห่งปัจจัยทั้งหมด ครับ

ท่านอาจารย์: แสดงว่า ถ้าไม่มีปัจจัยที่ประชุม หมายความว่าต้องมีในขณะนั้นที่จะทำให้สิ่งนั้นเกิด สิ่งนั้นเกิดไม่ได้ใช่ไหม? แสดงว่า ไม่ใช่ปัจจัยเดียว

อ.ณภัทร: ครับ แล้วก็สุดท้ายครับท่านอาจารย์ ที่ส่วนตัวผมยังไม่ค่อยเข้าใจ ก็คือว่า ทรงแสดงว่า เหมือน สมุทัย แดนเกิดขึ้นแล ครับ

ท่านอาจารย์: สมุทัย คือแดนเกิดของทุกอย่าง

อ.ณภัทร: ครับ เพราะฉะนั้น สมุทัย ก็คือแดนเกิด ก็คือความติดข้องที่เป็นเหตุที่จะทำให้เป็นไปสังสารวัฏฏ์ยืดยาวต่อไปครับ

ท่านอาจารย์: อันนี้ฟังมา อ่านมา จำมา ใช่ไหม?

อ.ณภัทร: อ่านมา แล้วก็คิดตามพิจารณาตามครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น จึงรู้ว่าเหตุเกิด คืออะไร

อ.ณภัทร: ครับ

ขอเชิญอ่านได้ที่ ..

พระพุทธเจ้า ล้าสมัย?

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ

กราบยินดีในกุศลจิตของ อ.ณภัทร ด้วยความเคารพค่ะ