[คำที่ ๗๓๕] มหากรุณาคุณ
ภาษาบาลี ๑ คำ คติธรรมประจำสัปดาห์ “มหากรุณาคุณ ”
โดย อ.คำปั่น อักษรวิลัย
มหากรุณาคุณ อ่านตามภาษาบาลีว่า มะ - หา - กะ - รุ - นา - คุ - นะ มาจากคำ ๓ คำรวมกัน คือ คำว่า มหา (ยิ่งใหญ่, มาก) กรุณา (ความกรุณา, สภาพธรรมที่บำบัด คือ สภาพธรรมที่ยังความทุกข์ของผู้อื่นให้หมดไป) กับคำว่า คุณ (คุณ, สิ่งที่เป็นประโยชน์) รวมกันเป็น มหากรุณาคุณ แปลว่า คุณคือความกรุณาที่ยิ่งใหญ่ , พระมหากรุณาคุณ เป็นพระคุณอันประเสริฐยิ่งของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ทรงอุปการะเกื้อกูลสัตว์โลกให้พ้นจากกิเลสอันเป็นเหตุแห่งทุกข์ทั้งปวง ด้วยการทรงแสดงพระธรรม ประกาศความจริงตลอด ๔๕ พรรษา ตั้งแต่หลังจากทรงตรัสรู้จนถึงวาระก่อนที่พระองค์จะเสด็จดับขันธปรินิพพาน มีผู้ที่ได้รับประโยชน์จากพระธรรมที่พระองค์ทรงแสดงมากมายนับไม่ถ้วน พระบารมี (ธรรมฝ่ายดีที่ทำให้ถึงฝั่งแห่งการดับกิเลส) ทั้งหมดที่พระองค์ได้ทรงสะสมอบรมมานั้น ก็เพื่อประโยชน์แก่สัตว์โลกอย่างแท้จริง พระองค์จึงทรงเป็นผู้ที่มีพระคุณสูงสุดยิ่งกว่าสัตว์โลกทั้งปวง ตามข้อความในปรมัตถทีปนี อรรถกถา ขุททกนิกาย อิติวุตตกะ ปสาทสูตร ดังนี้
“พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ชื่อว่า เป็นผู้ล้ำเลิศ เพราะเป็นผู้สูงสุดกว่าสรรพสัตว์ แม้โดยความหมายว่า เป็นผู้วิเศษด้วยคุณความดี เพราะพระองค์มีพระคุณมีพระมหากรุณาคุณเป็นต้นที่วิเศษกว่าคุณทั้งหลายของสรรพสัตว์ที่เหลือ”
พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงเป็นบุคคลผู้เลิศ ผู้ประเสริฐที่สุดในโลก กว่าที่พระองค์จะได้ตรัสรู้นั้น ทรงบำเพ็ญพระบารมีในฐานะของพระมหาสัตว์ มาตลอดระยะเวลาสี่อสงไขยแสนกัปป์ เป็นเวลาที่นานมาก เมื่อได้ทรงตรัสรู้แล้ว ก็ทรงมีพระมหากรุณาที่จะเกื้อกูลสัตว์โลกด้วยการทรงแสดงพระธรรมให้ได้เข้าใจความจริง พระมหากรุณาคุณของพระองค์ คือทรงแสดงพระธรรมให้สัตว์โลกได้เข้าใจตามความเป็นจริง จากที่เคยเป็นผู้มากไปด้วยกิเลสประการต่างๆ ก็สามารถที่จะขัดเกลากิเลสและดับกิเลสได้ตามลำดับขั้น ด้วยปัญญาอันเกิดจากการได้ฟังพระธรรมที่พระองค์ทรงแสดง จึงเห็นได้ว่าพระบารมีทั้งหมดที่พระองค์ทรงบำเพ็ญมาก็เพื่อที่จะอุปการะเกื้อกูลแก่สัตว์โลก พระองค์จึงมีวาจาสัจจะ มีคำจริง ทรงแสดงความจริง เพื่อให้สัตว์โลกผู้ที่ตั้งใจฟังเข้าใจความจริง พระธรรมแต่ละคำ มีค่า เพราะทำให้ผู้ได้ฟังรู้ความจริง จากที่เคยถูกปกปิดหุ้มห่อด้วยความไม่รู้มานานแสนนาน ความเข้าใจก็จะค่อยๆ เจริญขึ้นไปตามลำดับ พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง ควรค่าแก่การศึกษาเป็นอย่างยิ่ง
ถ้ามีความเข้าใจอย่างนี้จะเห็นพระคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้ทรงตรัสรู้ด้วยพระปัญญาที่สามารถแทงตลอดความจริงของสภาพธรรม ซึ่งคนอื่นไม่สามารถจะรู้ได้ถ้าไม่ได้ฟังพระธรรม เมื่อพระองค์ได้ทรงตรัสรู้แล้ว ทรงพิจารณาว่าสัตว์โลกมากไปด้วยความไม่รู้และกิเลสทั้งหลาย ถ้าไม่มีผู้อุปการะเกื้อกูลด้วยการแสดงความจริง ไม่มีทางที่ความเข้าใจถูกเห็นถูกจะเกิดขึ้นเป็นไปได้เลย พระองค์จึงทรงมีพระมหากรุณาเกื้อกูลด้วยการทรงแสดงพระธรรม ไม่ว่าบุคคลนั้นจะอยู่ไกลแสนไกล แต่ว่าได้สะสมเหตุที่จะให้รู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้รับประโยชน์จากพระธรรม ก็จะเสด็จไปแสดงพระธรรม โดยที่ไม่คำนึงว่าบุคคลนั้นเป็นใคร อยู่ที่ไหน เมื่อพระองค์สามารถจะช่วยให้เขาพ้นจากความมืดสนิทและกรงกิเลสของสังสารวัฏฏ์ได้ ก็ทรงมีพระมหากรุณาที่จะทรงแสดงพระธรรมซึ่งเป็นกิจของพระองค์ในแต่ละวัน เพราะฉะนั้น แต่ละคนที่เข้าใจพระธรรมย่อมจะซาบซึ้งในพระมหากรุณาคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วเป็นผู้ที่มั่นคงที่จะรู้ว่ากว่าพระองค์จะทรงตรัสรู้ความจริง ต้องบำเพ็ญพระบารมีมากเพียงใด และเมื่อทรงตรัสรู้แล้วก็ทรงพระมหากรุณาแสดงพระธรรม ซึ่งพระธรรมที่ทรงแสดงนั้นก็สืบทอดเรื่อยมาในแต่ละยุคแต่ละสมัยจนถึงยุคนี้สมัยนี้ เป็นเหตุให้บุคคลผู้ที่ได้สะสมบุญมาแล้วมีโอกาสที่จะได้ฟังและสะสมความเข้าใจถูกเห็นถูกต่อไป บุคคลผู้ที่ได้ฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม ด้วยความเคารพรอบคอบ ก็ย่อมจะได้รับประโยชน์จากพระธรรมที่พระองค์ทรงแสดงตามกำลังปัญญาของตนเองซึ่งเป็นการยากมากที่จะได้ฟัง และยากที่จะเข้าใจ แต่สามารถที่จะเข้าใจได้
พระธรรมแต่ละคำ ซึ่งเกิดจากการตรัสรู้ของพระองค์นั้น ควรค่าแก่การศึกษาเป็นอย่างยิ่ง เมื่อเริ่มฟัง เริ่มศึกษา ความรู้ความเข้าใจก็จะค่อยๆ เจริญขึ้นไปตามลำดับ ความเข้าใจถูกเห็นถูก ก็จะเป็นเครื่องอุปการะเกื้อกูลให้คุณความดีประการต่างๆ เจริญขึ้นในชีวิตประจำวัน สะสมเป็นเหตุที่ดีเป็นที่พึ่งต่อไป ที่สำคัญยุคนี้สมัยนี้ พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง ยังมีอยู่ครบถ้วนที่จะทำให้แต่ละคนได้ศึกษาได้เข้าใจถูกต้อง ไม่ใช่คำของบุคคลหนึ่งบุคคลใดเลยทั้งสิ้น แต่ว่าเป็นคำที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงด้วยพระองค์เอง จากที่พระองค์ทรงได้ตรัสรู้ความจริง จึงเป็นโอกาสที่สำคัญที่แต่ละคนจะได้ฟัง ได้ศึกษา สะสมความเข้าใจถูกเห็นถูก เพราะเหตุว่าจะเข้าใจถึงพระคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ ก็ต่อเมื่อได้ฟังพระธรรมที่พระองค์ทรงแสดง มีความเข้าใจถูกเห็นถูกในแต่ละคำที่พระองค์ทรงแสดงซึ่งเป็นคำจริง เป็นคำอนุเคราะห์เกื้อกูลโดยตลอด
อ่านคำอื่นๆ คลิกที่นี่ ... บาลี ๑ คำ
พระธรรมแต่ละคำ ซึ่งเกิดจากการตรัสรู้ ควรค่าแก่การศึกษาเป็นอย่างยิ่ง เมื่อเริ่มฟัง เริ่มศึกษา ความรู้ความเข้าใจก็จะค่อยๆ เจริญขึ้นไปตามลำดับ ความเข้าใจถูกเห็นถูก ก็จะเป็นเครื่องอุปการะเกื้อกูลให้คุณความดีประการต่างๆ เจริญขึ้นในชีวิตประจำวัน สะสมเป็นเหตุที่ดีเป็นที่พึ่งต่อไป พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง ยังมีอยู่ครบถ้วนที่จะทำให้แต่ละคนได้ศึกษาได้เข้าใจถูกต้อง
ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ