สังขารทั้งปวงเที่ยง เป็นมิจฉาทิฏฐิ
สุชาติ อีกเรื่องหนึ่ง ที่เมื่อสักครู่บอกว่า สังขารทั้งปวงไม่เที่ยง ถ้าผมบอกว่า สังขารทั้งปวงเที่ยง เป็นมิจฉาทิฏฐิ
ท่านอาจารย์ แล้วจริงไหม
สุชาติ จริง
ท่านอาจารย์ สังขารทั้งปวงเที่ยง จริงหรือเปล่า
สุชาติ ไม่จริง เพราะฉะนั้นสังขารทั้งปวงไม่เที่ยง ทีนี้เราจะรู้ได้อย่างไร สิ่งที่ไม่เที่ยง คือ มีรูปกับนามเท่านั้น สังขารเป็นปรมัตถ์หรือ
ท่านอาจารย์ สังขารธรรม ได้แก่ จิต เจตสิก รูป สังขารขันธ์ ได้แก่ เจตสิก ๕๐ ดวง สังขารที่เป็นอภิสังขารในปฏิจจสมุปปาท ได้แก่ เจตนาเจตสิก ๑ ดวง นี่คือการที่จะต้องฟังคำ แล้วก็เข้าใจศัพท์หรือความหมายของพยัญชนะแต่ละพยัญชนะให้ถูกต้อง
สุชาติ จิต เจตสิก รูป
ท่านอาจารย์ เป็นสังขารธรรม
สุชาติ สังขารเป็นแต่ชื่อ
ท่านอาจารย์ ไม่มีลักษณะหรือ จิตไม่มีหรือ มีแต่ชื่อว่า จิต หรืออย่างไร
สุชาติ จิตมี
ท่านอาจารย์ จิตเป็นสังขารธรรม เพราะเหตุว่าจิตเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยแล้วดับไป
สุชาติ สังขารอย่างหนึ่ง จิตอย่างหนึ่ง ไม่ใช่อย่างนั้นหรือ
ท่านอาจารย์ สังขารธรรม หมายถึง ธรรมทั้งหลายซึ่งเกิดขึ้นเพราะมีปัจจัยปรุงแต่ง และดับ ปรมัตถธรรมที่เป็นสังขาร ได้แก่ จิต เจตสิก รูป จิตมีจริงๆ จิตเป็นสังขารธรรม เจตสิกมีจริงๆ เจตสิกเป็นสังขารธรรม รูปมีจริงๆ รูปเป็นสังขารธรรม ไม่ได้พูดถึงสิ่งซึ่งไม่มีจริง พูดถึงสิ่งที่มี และแสดงสภาพลักษณะของธรรมนั้นๆ ว่า ธรรมประเภทใดเป็นสังขารธรรม ธรรมประเภทใดไม่ใช่สังขารธรรม
คู่มือการศึกษาพระอภิธรรม คือ ปรมัตถธรรมสังเขป จิตสังเขป และภาคผนวก ก็ได้พิมพ์เสร็จแล้ว ซึ่งสำหรับท่านที่สนใจก็คงจะต้องอ่านช้าๆ และให้เข้าใจจริงๆ เพราะเหตุว่าการที่จะศึกษาพระไตรปิฎก ถ้าไม่มีพื้นฐานขั้นต้นที่มั่นคง ศึกษาไปก็อาจจะเบื่อที่เป็นเรื่องละเอียด หรือมีสิ่งที่จะต้องเข้าใจมาก บางคนก็คิดว่า ทำไมถึงละเอียดอย่างนี้ ที่จะต้องเข้าใจอย่างนี้ แต่ถ้ามีความเข้าใจจริงๆ แล้วจะเห็นคุณค่า เห็นประโยชน์ของพระธรรมที่ได้ทรงแสดงไว้ละเอียด เพราะเหตุว่ากิเลสมากมายเหลือเกิน และการที่จะละคลายกิเลสก็แสนที่จะยาก ไม่ใช่จะเป็นไปได้โดยรวดเร็ว
เพราะฉะนั้นก็ จะต้องมีวิริยะอุตสาหะจริงๆ ที่จะต้องเข้าใจพระธรรมตั้งแต่ขั้นต้น ไม่ใช่จะไปข้ามขั้นไปเรียนเรื่องอื่นก่อน แต่จะข้ามการเข้าใจพระธรรมไปตามลำดับไม่ได้เลย คือ จะต้องเข้าใจเรื่องของปรมัตถธรรม
เพราะฉะนั้นสำหรับท่านที่จะอ่านหนังสือเล่มนี้ ก็ค่อยๆ อ่าน ค่อยๆ พิจารณา แล้วถ้าท่านมีมิตรสหายที่จะสนทนาธรรม ก็อาจจะใช้หนังสือเล่มนี้เป็นคู่มือในการสนทนาได้ เช่น คำถามทบทวนต่างๆ ก็ช่วยกันตอบ หรือตอบโดยนัยต่างๆ หรือตรวจสอบดูว่า มีความเข้าใจในสิ่งที่อ่านตรงกันหรือเปล่า ถูกต้องหรือเปล่า
ก็ขออนุโมทนากุศลศรัทธาของท่านผู้ฟังทุกท่านที่ร่วมกันบริจาคค่าพิมพ์หนังสือเล่มนี้
