การฟังธรรมโดยเคารพเป็นอย่างไร
ผู้ฟัง ลักษณะของการฟังธรรมโดยเคารพควรจะประพฤติปฏิบัติอย่างไร
ท่านอาจารย์ ฟังธรรมเพื่อที่จะให้เข้าใจ เพราะฉะนั้นเมื่อฟังแล้วเข้าใจ ชื่อว่า เคารพในธรรม แต่ถ้าไม่ตั้งใจฟังและก็ไม่ได้พิจารณาให้เข้าใจ เพียงแต่ฟัง อย่างนั้นก็ไม่ชื่อว่า ฟังโดยเคารพ เพราะเหตุว่าไม่รู้จุดประสงค์ว่า การฟังธรรมนั้นเพื่อให้เข้าใจ
ผู้ฟัง คือกระผมได้สนทนาธรรมกับผู้ที่สนใจในธรรม เขาถามว่าถ้าฟังเทปอาจารย์แล้วนอนฟัง อย่างนี้เคารพไหม ถ้านั่งฟัง จะนั่งอย่างไร จะเดินอย่างไร ผมตอบไม่ได้
ท่านอาจารย์ ถ้านั่งฟังแล้วไม่เข้าใจ แต่นอนฟังแล้วเข้าใจ ประโยชน์อยู่ที่ไหน ข้อสำคัญที่ความเข้าใจ ในการฟังพระธรรมแต่ละครั้งต้องรู้จุดประสงค์จริงๆ ว่า เพื่อเข้าใจพระธรรมที่ได้ฟัง ทำไมต้องเข้าใจ เพื่อที่จะได้ประพฤติปฏิบัติตามโดยถูกต้อง ไม่ผิด เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะนั่ง จะนอน จะยืน จะเดิน ก็แล้วแต่ว่าทำอย่างไรจะเข้าใจพระธรรม ถ้านอนฟังไม่เข้าใจ นั่งฟังถึงจะเข้าใจก็นั่ง ถ้านั่งฟังไม่เข้าใจ ยืนฟังเข้าใจก็ยืน อย่างไรก็ได้แล้วแต่ แต่ถ้าจะศึกษาในอรรถกถาจริงๆ แม้แต่ในการที่พระมหากัสสปะจะถามปริพาชกซึ่งถือดอกมณฑารพไปเมื่อพระผู้มีพระภาคปรินิพพานแล้ว ท่านพระมหากัสสปะเองท่านทราบว่า พระผู้มีพระภาคปรินิพพานแล้ว แต่ว่าการที่ท่านกล่าวถามปริพาชกก็เพื่อที่จะให้ภิกษุทั้งหลายที่ได้ฟังในขณะนั้น ได้รู้เสียตั้งแต่เนิ่นๆ เพื่อที่ว่าเมื่อมีความเศร้าโศกเสียใจประการใด ก็จะไม่ต้องกับร้องไห้คร่ำครวญในสถานที่ผู้อื่นจะกล่าวได้ว่า สาวกของพระผู้มีพระภาคมีกิริยาอาการที่ผิดแปลกจากปกติถึงอย่างนั้นๆ เวลาที่ท่านจะกล่าวถามปริพาชก ท่านคิดว่า ถ้าท่านจะนั่งถามถึงพระผู้มีพระภาค จะไม่เป็นการเคารพ เพราะฉะนั้นท่านประนมมือหันหน้าไปทางปริพาชกนั้น ซึ่งปริพาชกนั้นก็ได้ตอบว่า พระผู้มีพระภาคปรินิพพานเสียแล้ว
เพราะฉะนั้นก็ขึ้นอยู่กับจิตของแต่ละบุคคลในขณะนั้นๆ ถ้าขณะที่อยากฟังพระธรรม แต่เป็นเวลาที่ยังเช้ามาก เช่น ตีสีครึ่ง เป็นต้น และยังนอนอยู่ ก็นอนฟังด้วยความตั้งใจที่จะเข้าใจ ก็ไม่เป็นไร แต่ว่าถ้าใครจะมีความนอบน้อมมากกว่านั้น จะตื่นแต่เช้า แล้วอาบน้ำเรียบร้อย แต่งตัวสะอาดเรียบร้อยแล้วก็ฟังพระธรรม นั่นก็เป็นเรื่องของแต่ละบุคคล แต่ให้ทราบว่าทุกอย่างเป็นอนัตตา ไม่มีใครที่จะสามารถบังคับบัญชาจิตแต่ละขณะได้เลย และการกระทำของแต่ละวันก็เกิดขึ้นเป็นไปตามเหตุตามปัจจัย วาระนี้เป็นอย่างนี้ อีกวาระหนึ่งเป็นอีกอย่างหนึ่งก็ได้ ไม่ใช่ว่าจะต้องเหมือนกันทุกครั้ง แต่ข้อสำคัญก็คือว่า การเคารพด้วยความตั้งใจฟังและพิจารณาในเหตุผลให้ได้ความเข้าใจที่ถูกต้อง แต่ถ้าเป็นผู้ที่นั่งประนมมือ แต่ว่าฟังโดยไม่ตั้งใจ อย่างนั้นก็จะไม่ได้รับประโยชน์จากพระธรรม
เพราะฉะนั้นกุศลจิตทำให้เป็นผู้ที่อ่อนโยนและเป็นผู้ที่นอบน้อม
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ ด้วยความเคารพยิ่ง
ยินดีในกุศลจิตครับ
