Thai-Hindi 28 June 2025

- นอนหลับมีอาสวะไหม (ไม่มี) ไม่มีอาสวะแล้วมีอะไร (มีอนุสัย) ถูกต้องเพราะฉะนั้นกิเลสมีหลายระดับ กำลังนอนหลับไม่มีอาสวะแต่มีอนุสัย ตื่นขึ้นมีอะไร (มีอาสวะ) ถูกต้อง แล้วเวลาที่กำลังอยากได้อยากอื่นเป็นอาสวะหรือเปล่า (มีอาสวะรู้ว่าต้องการ) เวลาต้องการ รู้ว่าต้องการ ไม่ใช่อาสวะ เป็นกิเลส

- เพราะฉะนั้นตื่นขึ้นมาเหมือนไม่ได้มีกิเลสแต่มีแล้วใช่ไหม นั่งเดี๋ยวนี้ อยากได้อะไรหรือเปล่า (มี) ขณะนั้นเป็นกิเลสอะไร ระดับไหน (น่าจะเป็นอาสวะ) ถ้าชอบ รู้ว่าชอบแล้ว ต่างกันแล้วใช่ไหม เพราะฉะนั้นตื่นขึ้นมาอาสวะตลอดจนกว่าจะรู้สึกว่าชอบอะไร ขณะนั้นก็ไม่ใช่อาสวะเพราะว่าปรากฏอาการของกิเลส

- ขณะที่กำลังฟังธรรม เข้าใจธรรมและช่วยเหลือคนอื่นทำสิ่งที่ดี ขณะนั้นมีอาสวะไหม (ไม่มี) ถูกต้อง แล้วมีอะไร (มีอนุสัย) แต่ไม่มีอาสวะขณะนั้นใช่ไหม (ใช่) ทำไมไม่มีอาสวะ (เพราะเป็นกุศล) ง่ายดีนะ แล้วอะไรเป็นกุศลขณะนั้น (ไม่รู้ ประมาณเอา) พระพุทธเจ้าไม่ทรงแสดงไว้หรือว่า ขณะนั้นเป็นอะไร (พระพุทธองค์ชี้ให้ทราบว่ามีกุศลจิตและกุศลเจตสิกต่างๆ)

- เพราะฉะนั้นเจตสิกที่เป็นกุศลขณะนั้นมีอะไรบ้าง (อโลภะ อโทสะ อโมหะ) เท่านั้นหรือ เรากำลังศึกษาธรรมตามที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง ๔๕​ พรรษาโดยละเอียดยิ่งเพราะรู้ว่า เพียงเท่านี้ไม่พอ (นอกจาก ๓ เจตสิกนั้นแล้วมีสติด้วย) ๔ แล้ว เห็นไหม ถ้าเราไม่พูดถึงธรรม จะรู้ไหมว่า เดี๋ยวนี้ไม่ใช่เรา ลืมไปเลย เพราะฉะนั้นศึกษาธรรมเพื่อเข้าใจธรรม

- สติคืออะไร (เป็นเจตสิก) เท่านั้นหรือ ทุกอย่างเป็นเจตสิกเท่านั้นหรือ (เป็นเจตสิกที่เกิดเฉพาะกับกุศลจิต) แต่โสภณเจตสิกเกิดร่วมกันเท่านั้นหรืแไม่มีต่างกันแต่ละหนึ่งๆ หรือจะได้รู้ว่า ไม่ใช่เรา เป็นขั้นเริ่มต้นถ้าไม่มีความเข้าใจละเอียดมั่นคง จะไม่มีอริยสัจจะที่ ๒ อริยสัจจะที่ ๓ ได้เลย

- ถ้าไม่พูดให้เข้าใจขึ้นว่า เดี๋ยวนี้มีเจตสิกอะไรบ้างจะสามารถค่อยๆ ละความเป็นเราได้ไหม ทุกอย่างเป็นธรรมก็ไม่รู้ ทุกอย่างที่เป็นเจตสิกก็ไม่รู้แล้วจะรู้อะไร รู้แต่ชื่อไม่มีประโยชน์เลย

- เพราะฉะนั้นโสภณเจตสิกที่ดีไม่ใช่มีแต่อโลภะ อโทสะ อโมหะ ขณะที่เป็นกุศลไม่ใช่อกุศล เพราะฉะนั้น ขณะที่เป็นกุศลมีเจตสิกอะไรบ้างจึงเป็นกุศล ถ้าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่ทรงแสดงไม่มีใครรู้ เพราะฉะนั้นทุกวันพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงว่า อะไรเป็นโสภณเจตสิก เพียงบอกว่า เป็นโสภณเจตสิกไม่พอเพราะ “มหาอวิชชา” มากเหลือเกิน

- เพราะฉะนั้นถ้าเราเริ่มฟังเรื่องเจตสิกจะค่อยๆ รู้ว่า ขณะที่เป็นอย่างนั้นไม่ใช่เรา เป็นเจตสิกนั้นเท่านั้น ฟังธรรมจนกว่าจะเข้าใจอริยสัจจธรรมรอบที่ ๑ เป็นธรรมที่มีจริงเป็น “สัจจธรรม” จนกว่าประจักษ์ความจริงจึงเป็น ”อริยสัจจธรรม“ เดี๋ยวนี้กำลังศึกษาสัจจธรรมของกุศลธรรม

- เพราะฉะนั้นอโลภะ อโทสะ อโมหะ ไม่พอต้องมีอีกที่เป็นโสภณเจตสิกและโสภณเจตสิกเกิดไม่ได้ถ้าไม่มีโสภณเจตสิกอื่นๆ อาศัยกันเกิดขึ้น เพราะฉะนั้นสนทนาธรรมเพื่อที่จะได้รู้ว่า ขณะนี้มีโสภณเจตสิกอะไรบ้าง

- โสภณเจตสิกทั้งหมดมีเท่าไหร่ (คุณอาช่า - ไม่ทราบ) ใครทราบบอกด้วย มีหลายคนที่นี่ใครที่ทราบโสภณเจตสิกมีเท่าไหร่ บอกด้วย โสภณเจตสิกต้องอาศัยกันเกิดขึ้นเป็นสังขารธรรม เป็นสังขารขันธ์

- สังขารขันธ์เป็นสังขารธรรมหรือเปล่า (เป็น) สังขารธรรมเป็นสังขารขันธ์หรือเปล่า เพราะฉะนั้นต้องชัดเจน นี่คือเดี๋ยวนี้เพื่อเข้าใจความจริงของธรรมแต่ละ ๑ ไม่ปะปนกัน

- ถามว่า สังขารธรรมอะไรเป็นโสภณ (คุณอาช่า - นึกได้ ๔ อย่าง อโลภะ อโทสะ อโมหะ สติ) มากกว่า ๔ ดีไหม เราจะได้เข้าใจขึ้น เคยได้ยินคำว่า ศรัทธา ไหม (เคยได้ยิน) เป็น ๕ แล้วใช่ไหม

- ศรัทธากับสติต่างกันอย่างไร (คุณอาช่า - สติเป็น awareness ศรัทธาเป็นความเชื่อมั่นในกุศล) นี่เป็นสิ่งที่เราคิดแต่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่าอย่างไร

- ศรัทธาเป็นสภาพธรรมที่สะอาดผ่องใส เพราะฉะนั้น ศรัทธาเกิดแล้วอกุศลเข้ามาใกล้หรือเกิดร่วมด้วยไม่ได้เลยเพราะอกุศลไม่สะอาด มีคำอุปมาที่พอจะเข้าใจได้ ศรัทธาเหมือนสารส้มที่ทำให้สิ่งที่เกิดร่วมด้วย เช่น น้ำ สะอาดแความสะอาดของศรัทธายากที่จะรู้ได้แเพราะฉะนั้นต้องศึกษาธรรมโดยละเอียด คนส่วนใหญ่คิดว่า ศรัทธาเป็นความเชื่อ เพราะฉะนั้นต้องอาศัยธรรมอื่นจึงสามารถที่จะเริ่มเข้าใจศรัทธาได้

- คนไทยใช้คำภาษาบาลีที่ยังไม่ได้ศึกษาให้ละเอียดและคิดว่าภาษาอื่นก็เช่นเดียวกัน เพราะฉะนั้นศรัทธาเกิดพร้อมโสภณเจตสิกอื่นๆ โสภณเจตสิกเกิดพร้อมกันอย่างน้อยกี่ประเภท (ไม่เคยได้ยิน) ไม่เคยไม่เป็นไร แต่ต้องรู้จักโสภณเจตสิกที่ละ ๑ ไม่ใช่จำเพียงจำนวนและชื่อ

- คุณอาช่าเคยได้ยินคำว่า ศรัทธา ไหม เคยพูดคำว่า ศรัทธา ไหม (คุณอาช่า - คำว่า ศรัทธาเป็นคำที่ใช้กันเยอะในอินเดีย ส่วนใหญ่หมายถึงความเชื่อ) เพราะฉะนั้นความเชื่อผิดมีไหม (ผิดก็มี) เพราะฉะนั้นความเชื่อที่เขาคิดว่าเป็นศรัทธาไม่ใช่ศรัทธาแน่นอนเพราะศรัทธาต้องเป็นโสภณ

- ถ้าไม่ศึกษาพระธรรมจะพูดผิดๆ เพราะเข้าใจผิด เพราะฉะนั้นต้องเข้าใจ ศรัทธาเป็นเจตสิกเป็นสภาพธรรมที่สะอาด ขณะใดที่ศรัทธาเกิดจะมีอกุศลใดๆ เกิดกับจิตไม่ได้ เพราะฉะนั้นถ้าเชื่อไม่ศรัทธาแน่นอน สงสัยไหม เข้าใจหรือยัง

- ขอให้คุณอาช่ายกตัวอย่างของคนที่ใช้คำว่าศรัทธาผิด (เช่น ชาวพุทธส่วนใหญ่นับถือพระพุทธองค์แต่ไม่มีความเข้าใจ แล้วเอาดอกไม้ไปถวายพระพุทธรูป) เพราะฉะนั้นต้องรู้ว่า ขณะใดที่เป็นอกุศลขณะนั้นไม่ใช่ศรัทธา

- เพราะฉะนั้นมีโสภณเจตสิกเท่าไหร่แล้ว (๕) อะไรบ้าง (อโลภะ อโทสะ อโมหะ สติ ศรัทธา) และเคยได้ยินคำอื่นไหมที่เป็นโสภณเจตสิก (กรุณา) กรุณาคืออะไร เมื่อไหร่ (เวลาเห็นใจคนอื่นว่า ขาดอะไร เช่น ขาดทรัพย์ ไม่มีความเข้าใจธรรมว่า ว่าไม่มีอะไรและอยากจะช่วย)

- เดี๋ยวนี้คุณอาช่ากรุณาใครหรือเปล่า (ไม่มีกรุณา) แล้วมีกรุณาบ้างไหม เมื่อไหร่ (มีบ้าง) พระสัมมาสัมพทุธเจ้าทรงมีกรุณาไหม (มี) เมื่อไหร่ (ตอนที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้เพราะกรุณาถึงทรงสอนสัตว์โลก) ตรัสรู้อะไร (ตรัสรู้สิ่งที่มีจริง) แน่นอน พระพุทธเจ้าจะตรัสรู้สิ่งที่ไม่มีจริงได้หรือ

- เพราะฉะนั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร (รูปนามที่เกิดแล้วดับ) ลืมอริยสัจจธรรม ๔ หรือ เพราะฉะนั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมีกรุณาไหม (มี) เมื่อไหร่ (พระพุทธองค์ไม่ได้ตรัสรู้เพื่อพระองค์เองแต่ทรงแสดงธรรมให้ผู้อื่นได้เข้าใจ) เพราะฉะนั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมี “พระมหากรุณา”

- เพราะฉะนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมีพระมหากรุณาขณะที่ทรงแสดงพระธรรมไหม (มี) ทรงมีเมตตาไหม (มี) ทรงมีมุทิตาไหม (มี) เมื่อไหร่ (เมื่อพระองค์ทราบว่าได้ผลที่ดีจากการที่ฟัง) เมื่อพระอัญญาโกญทัญญะรู้แจ้งอริยสัจจธรรม และเมื่อสัตว์โลกรู้แจ้งอริยสัจจธรรมเพราะสัตว์โลกไม่รู้ความจริง เพราะฉะนั้นจึงมีคำว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงพระมหากรุณาแสดงความจริงให้สัตว์โลกรู้

- คุณอาช่ามีมหากรุณาไหม (ไม่ได้) ไม่มี มีกรุณาแต่ไม่มีพระมหากรุณา มีเจตสิกเท่าไหร่แล้วที่เป็นโสภณเจตสิก (๖) อะไรบ้าง (อโลภะ อโทสะ อโมหะ สติ กรุณา ศรัทธา) มุทิตาไม่มีหรือ พระพุทธเจ้าทรงมีมุทิตาไหม รู้จักมุทิตาแล้วใช่ไหม (คุณสุคิน - รวมมุทิตาเป็น ๗)

- แล้วมีอะไรที่ลืมบ้างไหม (คุณอาช่า - อุเบกขา) เป็นเจตสิกหรือเปล่า เป็นเจตสิกอะไร ตัตรมัชฌัตตตาเจตสิก เขาเข้าใจแล้วใช่ไหม (คุณสุคิน - ยกตัวอย่างไปว่า ส่วนใหญ่เราจะเดือดร้อนตอนที่เห็นคนอื่นเดือดร้อน แสดงว่าตอนนั้นจิตหวั่นไหวไม่ได้เป็นกุศล ถ้าเป็นกุศลก็ไม่หวั่นไหว นั่นคือกิจของตัตรมัชฌัตตตา) เขาเข้าใจดีแล้วนะคะ

- เวลาให้ของเพื่อวันเกิดเป็นตัตรมัชฌัตตตาหรือเปล่า (ไม่) เพราะอะไร (เพราะรู้สึกดีใจ) ดีใจเป็นกุศลได้ไหม (เข้าใจว่า ความรู้สึกสุขเวทนาเกิดกับกุศลก็ได้อกุศลก็ได้ ตอนที่ให้ของเพื่อนมีความติดข้องมีตัตรมัชฌัตตตาไม่ได้) นี่เป็นเหตุที่เราต้องศึกษา ถ้าเราถามไม่พูดถึงตัวอย่าง เขาก็อาจจะไม่เข้าใจความละเอียด

- เวลาที่ให้แล้วหวังว่าจะเกิดในสวรรค์เป็นตัตรมัชฌัตตตาหรือเปล่า (คุณอาช่า - ไม่มีเพราะว่าเป็นโลภะทำด้วยความติดข้อง) เพราะฉะนั้นธรรมละเอียดมากต่างขณะ ถ้าไม่เข้าใจอย่างนี้ละเอียดขึ้นๆ จะละอกุศลไม่ได้

- คุณอาช่ามีตัตรมัชฌัตตตามากไหม (มีน้อยมาก) เวลานอนหลับมีตัตรมัชฌัตตตาไหม (เป็นไปได้) อย่าใช้คำว่าเป็นไปได้ (มีตัตรมัชฌัตตตา) ถูกต้อง เพราะอะไร (อยู่ในภูมิมนุษย์เป็นผลของกรรมที่ดี) นั่นสิ แล้วทำไมเวลาหลับสนิทถึงได้มีโสภณเจตสิกเกิด (เพราะว่าผลของกุศลที่ทำให้เกิดเป็นโสภณเจตสิกที่เกิดด้วย)

- เวลาหลับสนิทอกุศลเจตสิกเกิดด้วยได้ไหม (ไม่ได้) แล้วเวลานอนหลับสนิทโสภณเจตสิกเกิดได้ไหม (ได้) เพราะอะไร ต่างกันอย่างไร (เพราะถ้าเป็นผลของกุศลกรรม เจตสิกที่เกิดพร้อมจิตต้แงเป็นโสภณ) แล้วที่เป็นผลของอกุศลกรรมหล่ะ (เป็นอกุศลเจตสิก)

- เพราะฉะนั้นก็ให้เขาคิดแล้วคราวหน้าตอบ ก็ยินดีในกุศลนะคะ สวัสดีค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์บริหารวนเขตต์

กราบอนุโมทนาคณะอาจารย์ เจ้าหน้าที่ มศพ. อาสาสมัครทุกท่าน

ยินดีในส่วนกุศลของผู้ร่วมสนทนาและผู้ฟังทุกๆ ท่านครับ

ถ้าไม่เห็นโทษของความไม่รู้ก็จะไม่เห็นประโยชน์ของการที่รู้ความจริง เมื่อไม่รู้ความจริงก็อยากรู้นั่น อยากรู้นี่ แต่ไม่ฟังด้วยการเห็นประโยชน์ว่า แต่ละคำต้องรู้ ไม่ใช่เรื่องยาวๆ ความไม่รู้ทำให้สนใจที่จะรู้เรื่องยาวๆ เป็นอย่างนั้นใช่ไหม

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ที่เคารพยิ่ง

ยินดีในกุศลของผู้ร่วมสนทนาทุกท่าน

ขอบพระคุณและยินดีในกุศลวิริยะ บารมีทุกประการของพี่ตู่ ปริญญ์วุฒิด้วยครับที่ถอดคำสนทนาของท่านอาจารย์ เป็นประโยชน์อย่างยิ่งครับ

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ ด้วยความเคารพยิ่ง

ยินดีในกุศลจิตครับ