ขอถามเรื่อง อกุศลจิต มีในพระอรหันต์ไหมครับ
1.ผมเคยได้รับฟังว่า พระอรหันต์ไร้ซึ่งอกุศลจิต ในทางอภิธรรม ไม่แน่ใจว่าถูกไหม
แต่บางที่ ก็บอกว่า พระอรหันต์มีอกุศลจิตอยู่ แต่ท่านรู้ และไม่รับมาเป็นอารมณ์ตน จึงเหมือนไม่มีอกุศลจิต
เช่นคำว่า โกรธมี แต่เราไม่เอา
หรือคำๆ นี้เป็นสภาวะของคุณธรรมของพระอริยบุคคลขั้นอื่นหรอครับที่ไม่ใช่พระอรหันต์
แบบไหนคือความจริงตามหลักอภิธรรมหรือครับ
พระอรหันต์ มีอกุศลจิต หรือไม่มีกันแน่ครับ
หรือมีเพียงอกุศลเจตสิก แต่จิตเป็นกุศลจิต แบบนี้หรือเปล่าครับ ซึ่งมันน่าจะย้อนแย้ง เพราะเคยได้ยินว่า จิตและเจตสิก มีอารมณ์ชนิดเดียวกัน ตอนเกิดและดับพร้อมกัน
2.
พระอรหันต์ มี นิวรณ์ 5 หรือไม่มี ครับ
นิวรณ์ 5 ถือเป็นอกุศลไหมครับ
ขอความกรุณาให้ผมได้กระจ่างแจ้งด้วยครับ
ขอบพระคุณมากครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
คำตอบข้อที่ ๑
พระอรหันต์ คือใคร? พระอรหันต์ เป็นผู้ห่างไกลแสนไกลจากกิเลสโดยประการทั้งปวง ไม่มีกิเลสใดๆ เกิดขึ้นอีกเลย เมื่อถึงความเป็นพระอรหันต์แล้ว จะมีจิตเพียง ๒ ชาติ คือ วิบาก กับ กิริยา เท่านั้น ไม่มีทั้งกุศลและอกุศล เกิดขึ้นอีกเลย นี้คือความเป็นจริง เมื่อบรรลุถึงความเป็นพระอรหันต์แล้ว ชีวิตท่านก็ยังดำเนินไป แต่เป็นชีวิตของผู้ที่ปราศจากกิเลสโดยประการทั้งปวงแล้ว จนกว่าจะถึงเวลาที่ท่านดับขันธปรินิพพาน เมื่อดับขันธปรินิพพานแล้วก็ไม่มีการเกิดอีกเลยในสังสารวัฏฏ์
คำตอบข้อที่ ๒
นิวรณ์ เป็น อกุศลที่กางกั้นไม่ให้ความดีเกิดขึ้น เป็นธรรมที่มีจริง เป็นอกุศลธรรมที่เกิดขึ้นกลุ้มรุมจิต ไม่ให้ไปสู่กุศลธรรม มี ๕ ประการ ได้แก่
กามฉันทนิวรณ์ (ความติดข้องยินดีพอใจในรูป เสียง กลิ่น รส และสิ่งที่กระทบสัมผัสทางกาย) ๑
พยาปาทนิวรณ์ (ความโกรธ ความขุ่นเคืองใจ พยาบาทปองร้ายผู้อื่น) ๑
ถีนมิทธนิวรณ์ (ความง่วงเหงาหาวนอน ท้อแท้ท้อถอยเซื่องซึม) ๑
อุทธัจจกุกกุจจนิวรณ์ (ความฟุ้งซ่านรำคาญใจ) ๑
วิจิกิจฉานิวรณ์ (ความลังเลสงสัยในสภาพธรรม) ๑
เมื่อนิวรณ์เกิดขึ้น กุศลเกิดไม่ได้ ปัญญาเกิดไม่ได้ ตามข้อความใน พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค เล่ม ๓ ภาค ๑ หน้า ๒๒๑ (อรรถกถาสัมปสาทนียสูตร) ดังนี้
“ นิวรณ์ทั้งหลาย เมื่อบังเกิดขึ้น ย่อมไม่ให้เพื่อจะให้ปัญญาที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้นได้ ทั้งไม่ยอมให้ปัญญาที่เกิดขึ้นแล้วเจริญได้ ฉะนั้น นิวรณ์เหล่านี้ ท่านจึงเรียกว่าเป็นเครื่องทำปัญญาให้ทรามกำลัง (บั่นทอนปัญญา) ”
นิวรณ์ทั้ง ๕ เป็นอกุศลธรรม พระอรหันต์ ท่านไม่มีนิวรณ์แล้ว เพราะดับอกุศลธรรมได้หมดสิ้นแล้วนั่นเอง
การละนิวรณ์ ก็มีข้อความแสดงไว้ ใน พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ ๕๒๐ ดังนี้
ในบทว่า กามฉนฺโท ปหีโน เป็นต้น กามฉันทะ เป็นอันละได้ด้วยพระอรหัตตมรรค. พยาบาท ละได้ด้วยอนาคามิมรรค ถีนมิทธะและอุทธัจจะ ก็ละได้ด้วยอรหัตตมรรคเหมือนกัน กุกกุจจะ ละได้ด้วยมรรคที่ ๓ เหมือนกัน วิจิกิจฉา เป็นอันละได้ด้วยมรรคแรก (โสดาบัน)
... ยินดีในกุศลของทุกๆ ท่านครับ ...
