ขณะนี้ เห็นอะไร
เห็นคุณวิชัย เห็นคุณวีณา เห็นคุณแก้วตา เห็นคุณไพน่า เพราะอะไรจึงเห็นอย่างนั้น นี้คือสิ่งที่น่าสนใจมาก เพราะว่าพอลืมตาขึ้นมา เราเห็น แล้วก็ส่วนใหญ่ทีเดียว เราก็จะมีการรู้ว่าสิ่งที่เห็นเป็นอะไร น่าใคร่ครวญ น่าคิดว่า สิ่งที่ปรากฏทางตาตามที่ได้ยินได้ฟัง เป็นความจริงที่ถูกต้อง ว่าเป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏ เป็นรูปชนิดหนึ่ง ซึ่งสามารถจะกระทบกับจักขุปสาท ซึ่งอยู่ตรงกลางตา สิ่งใดก็ตามที่มีหมายความว่าสิ่งนั้นเกิด ต้องเกิดแน่นอนจึงมีในขณะนั้น เมื่อจักขุปสาทมี จึงสามารถกระทบกับสิ่งที่ปรากฏทางตาในขณะนี้ แล้วจึงเห็น นี่เราจะไม่ใช้คำธรรมอะไรเลย กล่าวธรรมดาๆ ให้เข้าใจว่า ขณะนี้เป็นอย่างนี้
ให้ทราบความจริงว่า สิ่งที่ปรากฏทางตากระทบกับจักขุปสาท คือสิ่งที่อยู่ตรงกลางตา สำหรับคนที่ตาไม่บอด จึงสามารถมีธรรมชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นนามธรรม เป็นธาตุรู้ที่กำลังเห็นในขณะนี้เกิดขึ้น เห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา ชั่วหนึ่งขณะที่มีการเห็นเกิดขึ้น
แต่ชีวิตประจำวันจริงๆ ของเรา เราไม่ได้รู้ เราไม่ได้เข้าใจอย่างนี้ เพราะฉะนั้น เราก็จะต้องตั้งต้นจากความที่เราไม่เคยรู้อย่างนี้มาเลย แล้วก็ได้ยินได้ฟัง แล้วก็พิจารณาต่อไป ให้เข้าใจได้ว่าทำไมเห็น และมีสิ่งที่ปรากฏเท่านั้นจริงๆ แต่ทำไมความรู้สึกของเราซึ่งไม่เคยหมดไป เห็นคน แล้วก็รู้จักชื่อด้วย เมื่อกี้ก็กล่าวหลายชื่อ อะไรเป็นเหตุให้เห็นอย่างนั้น ต้องมีเหตุใช่ไหม