กามอันมีโดยกาล/ธรรมอันให้ผลไม่มีกาล

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

กามอันมีโดยกาล/ธรรมอันให้ผลไม่มีกาล
พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้า 101

ข้อความสนทนาระหว่างเทวดากับพระสมิทธิเถระ
[๔๗] ... ท. ... อย่าละกามที่เห็นประจักษ์ วิ่งเข้าไปหาทิพยกามอันมีโดยกาลเลย
[๔๘] ... ส. ... เราหาได้ละกามที่เห็นประจักษ์ วิ่งเข้าไปหาทิพยกามอันมีโดยกาลไม่ ... เราละกามอันมีโดยกาลแล้ว วิ่งเข้าไปหาโลกุตรธรรมที่เห็นประจักษ์
... ด้วยว่ากามทั้งหลายอันมีโดยกาล (เป็นของชั่วคราว) พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า มีทุกข์มาก มีความคับแค้นมาก ในกามทั้งหลายนั้นมีโทษยิ่ง
โลกุตรธรรมนี้ อันบุคคลพึงเห็นเอง ให้ผลไม่มีกาล ...

[สรุปข้อความจากอรรถกถา]
-กามอันมีโดยกาล
ทิพยกามอันมีโดยกาล [หน้า 112]
หมายถึง กามอันเป็นทิพย์อันเกิดขึ้นจากการประพฤติพรหมจรรย์ ซึ่งใช้เวลาในการให้ผล เช่น ภิกษุประพฤติพรหมจรรย์อันบริสุทธิ์ไม่ขาดตลอด ๑๐ ปีบ้าง ๒๐ปีบ้าง เป็นต้น ซึ่งเทวดาสำคัญว่าพระเถระประพฤติพรหมจรรย์เพราะปรารถนาทิพยกาม
กามที่เห็นประจักษ์ [หน้า 113]
หมายถึง กามคุณ ๕ (เครื่องผูก คือ วัตถุอันเป็นที่ตั้งของความใคร่ ได้แก่ รูป เสียง ... โผฏฐัพพะ) ที่ประชุมกันแล้ว การเสวยอารมณ์ตามที่ปรารถนาตามที่ต้องการของกาม ก็ไม่สำเร็จในลำดับแห่งจิต (อนันตรจิต หมายถึง จิตที่เกิดดวงถัดไปจากจิตที่ดับไป) เช่น ทางตา บุคคลใคร่จะเสวยอิฏฐารมณ์ทางตา เรียกช่างเขียน ช่างทำหนังสือ ช่างรูป เป็นต้น มาแล้วกล่าวว่าพวกท่านจงตกแต่งสิ่งชื่อนี้ (ยุคนี้อาจจะกดเปิดทีวี) จิตทั้งหลายในที่นี้มีประมาณพันโกฏิมิใช่น้อยเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ... จิตจึงบรรลุถึง ... อิฏฐารมณ์ ... ในภายหลัง. แม้ในทวารที่เหลือ ก็นัยนี้แหละ

เพราะฉะนั้นที่กล่าวว่ากามที่เห็นประจักษ์ ก็ยังมีจิตมากมายเกิดดับคั่นระหว่างจิตที่ปรารถนาพยายามจงใจให้ได้มา และวิบากจิตที่มีอิฏฐารมณ์เป็นอารมณ์

-ธรรมอันให้ผลไม่มีกาล
โลกุตรธรรมให้ผลไม่มีกาล
หมายถึง โสดาปัตติผลย่อมเกิดขึ้นในระหว่าง (ลำดับ) แห่งโสดาปัตติมรรคเท่านั้น วาระของจิตอื่นในระหว่างหามีไม่. แม้ในผล ๓ ที่เหลือก็เหมือนกัน.

ขอกราบอนุโมทนา