นิวรณธรรม คือ อกุศลธรรมทั้งปวง

บางท่านฟุ้งซ่านมากขึ้น โดยที่ท่านไม่ทราบว่า คำว่า นิวรณธรรม คือ อกุศลธรรมทั้งปวง เวลาที่เกิดความยินดีพอใจเป็นโลภมูลจิต นั่นเป็นลักษณะของความฟุ้งของจิตที่ไม่สงบในธรรมที่เป็นกุศล เวลาเกิดโทสะ ความไม่ชอบใจ ความไม่แช่มชื่นขึ้น ในขณะนั้นเป็นเพราะจิตฟุ้งไปจากสภาพธรรมที่สงบเป็นกุศล เพราะฉะนั้น สภาพธรรมที่เป็นอกุศลธรรมทั้งหมดเป็นนิวรณธรรม ไม่ใช่ท่านต้องไปจำกัดอยู่ในสถานที่หนึ่ง และเห็นฟุ้งขึ้นมามากมาย นั่นท่านไปทำฟุ้งขึ้น ไปบีบ ไปบังคับ ไประแวดระวัง ไปกดดันให้สภาพธรรมที่ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชา เป็นไปในลักษณะที่ปรากฏที่ท่านใช้คำว่าฟุ้ง แต่ความจริงแล้ว ทุกขณะที่เป็นอกุศลจิต เวลาที่อกุศลธรรมเกิดขึ้น ต้องมีสภาพธรรมที่เป็นอุทธัจจะ ลักษณะที่ไม่สงบในธรรม เป็นลักษณะที่ฟุ้งซ่าน เป็นไปในโลภะบ้าง โทสะบ้างเกิดขึ้นเสมอ เพราะฉะนั้น ไม่ต้องไปบังคับให้เกิดฟุ้งขึ้น เวลานี้จิตใจของใครฟุ้งซ่านไป ไม่เป็นกุศล นั่นแหละเป็นนิวรณธรรม เป็นธรรม ลักษณะที่มีจริงที่สติสามารถจะระลึกรู้ได้ ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 230