จิตยินดีเป็นจิตที่ผ่องใสไหม หรือว่าเป็นโลภะ เป็นอกุศล
ที่เรามีลูกมีหลานเป็นสิ่งที่รัก เป็นสิ่งที่ยึด เป็นสังขาร เป็นทุกข์ ผมมีลูกมีหลาน เกิดยินดี จิตยินดีเป็นจิตที่ผ่องใสไหม หรือว่าเป็นโลภะ เป็นอกุศล
โสมนัสเวทนาเป็นสภาพของความรู้สึกชื่นชมยินดี เกิดได้กับทั้งจิตที่เป็นอกุศลและจิตที่เป็นกุศล ถ้าขณะใดที่ความยินดีนั้นเป็นไปด้วยความติดข้อง ด้วยการยึดถือ ขณะนั้นเป็นโลภมูลจิต แต่ถ้าขณะใดเป็นไปกับกุศล เช่น ทาน ศีล ภาวนา ขณะนั้นเป็นกุศล
วันหนึ่งๆ อกุศลเกิดมาก เห็นผู้ซึ่งเป็นที่พอใจ ความยินดีก็เกิดขึ้น เป็นอกุศล เห็นวัตถุสังขารอันเป็นที่พอใจ ความยินดีก็เกิดขึ้น เป็นอกุศล ถ้าอกุศลเกิดแล้วทำอย่างไร เจริญสติได้ ระลึกได้ รู้ว่าเป็นนามธรรมชนิดหนึ่ง ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน จะต้องระลึกรู้สภาพที่ไม่ใช่ตัวตน ซึ่งเป็นนามธรรมแต่ละลักษณะ เป็นรูปธรรมแต่ละชนิด จนกระทั่งรู้ชัดจริงๆ ว่าไม่มีตัวตน มีแต่ลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจเท่านั้น
อีกประการหนึ่งที่จะรู้ว่าเป็นกุศลหรืออกุศล คือ ถ้าสิ่งนั้นพลัดพรากจากไป ทำให้เกิดความเศร้าโศกขึ้น นั่นเป็นอกุศล เพราะฉะนั้น ผู้ที่จะไม่เศร้าโศก คือ ผู้ที่หมดความยินดีติดข้องในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะโดยสิ้นเชิงเป็นสมุจเฉท เป็นพระอนาคามีบุคคล แต่พระอริยบุคคลขั้นพระโสดาบัน และพระสกทาคามีบุคคล ก็ยังมีความยินดีในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ เพราะเหตุว่าท่านยังไม่ถึงความเป็นพระอนาคามีบุคคล
ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...