มรรค ๔ ประการ

ใน อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต ปฏิปทาวรรค

ครั้งนั้น ท่านพระอานนท์ อยู่ ณ โฆษิตาราม ใกล้เมืองโกสัมพี ท่านเรียกพระภิกษุทั้งหลาย แล้วกล่าวว่า ดูกร อาวุโสทั้งหลาย บุคคลผู้ใดผู้หนึ่ง เป็นภิกษุหรือภิกษุณีก็ตาม ย่อมพยากรณ์การบรรลุอรหัตต์ ในสำนักของเราด้วยมรรค ๔ โดยประการทั้งปวง หรืออย่างใดอย่างหนึ่ง ในบรรดามรรค ๔ ประการนี้ มรรค ๔ ประการเป็นไฉน ประการที่ ๑ คือ ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เจริญวิปัสสนามีสมถเป็นเบื้องหน้า เมื่อเจริญวิปัสสนามีสมถเป็นเบื้องหน้า มรรคย่อมเกิด ย่อมเสพ ย่อมเจริญ ย่อมกระทำให้มากซึ่งมรรคนั้น ย่อมละสังโยชน์ทั้งหลายได้ อนุสัยย่อมสิ้นสุด

อีกประการหนึ่ง คือ ประการที่ ๒ ภิกษุย่อมเจริญสมถมีวิปัสสนาเป็นเบื้องหน้า เมื่อเจริญสมถมีวิปัสสนาเป็นเบื้องหน้า มรรคย่อมเกิด ย่อมเสพย่อมเจริญ ย่อมกระทำให้มากซึ่งมรรคนั้น ย่อมละสังโยชน์ทั้งหลายได้ อนุสัยย่อม สิ้นสุด

อีกประการหนึ่ง คือ ประการที่ ๓ ภิกษุย่อมเจริญสมถและวิปัสสนาควบคู่กันไป เมื่อเจริญสมถและวิปัสสนาควบคู่กันไป มรรคย่อมเกิด ย่อมเสพย่อมเจริญ ย่อมกระทำให้มากซึ่งมรรคนั้น ย่อมละสังโยชน์ทั้งหลายได้ อนุสัยย่อมสิ้นสุด

อีกประการหนึ่ง คือ ประการที่ ๔ ใจของภิกษุปราศจาก อุทธัจจะในธรรม สมัยนั้นจิตนั้นย่อมตั้งมั่น สงบในภายใน (คือเป็นสมาธิ) เมื่อใจของภิกษุปราศจากอุทธัจจะในธรรม จิตตั้งมั่นแล้ว มรรคย่อมเกิด ย่อมเสพ ย่อมเจริญ ย่อมกระทำให้มากซึ่งมรรคนั้น ย่อมละสังโยชน์ทั้งหลายได้ อนุสัยย่อมสิ้นสุด ท่านพระอานนท์กล่าวว่า บุคคลผู้ใดผู้หนึ่ง เป็นภิกษุหรือภิกษุณีก็ตามย่อมพยากรณ์การบรรลุอรหัตต์ ในสำนักของเราด้วยมรรค ๔ โดยประการทั้งปวงหรืออย่างใดอย่างหนึ่ง ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 22

รับฟัง ... มรรค ๔ ประการ