การปลีกวิเวก ตามที่พระองค์ตรัสไว้ว่าอย่างไรบ้าง
อยากทราบความหมายการปลีกวิเวกตามที่พุทธองค์ตรัสค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ปลีกวิเวก ก็มาจากคำในพระไตรปิฎก คือ วิเวก ซึ่งเราจะต้องเข้าใจความละเอียดลึกซึ้งจะได้เข้าใจว่า ต้องปลีกวิเวกไหม อย่างไรครับ
ความสงัดที่เป็นวิเวก มี 3 อย่างคือ
1.กายวิเวก
2. จิตวิเวก
3.อุปธิวิเวก
กายวิเวก คือ ความสงัดทางกาย ในที่นี้คือเป็นผู้หลีกออกจากหมู่ เป็นผู้ผู้เดียวเที่ยวไปแต่ข้อที่สำคัญที่สุดคือ กายวิเวกเป็นเรื่องของการเห็นโทษด้วยปัญญาในการที่จะต้องอยู่กับผู้คนมากมาย เห็นคุณในการอยู่ผู้เดียว จึงเป็นผู้มีปัญญา มีความเข้าใจพระธรรมและเห็นโทษของการคลุกคลีด้วยหมู่ จึงเป็นผู้หลีกออกจากหมู่ผู้เดียว ด้วยปัญญา ด้วยความเข้าใจครับ ดังนั้น ไมได้หมายความว่าผู้ที่จะอบรมปัญญาต้องเป็นผู้หลีกออกจากหมู่แต่ผู้เดียว เที่ยวไปผู้เดียว แต่เป็นเรื่องของอัธยาศัยของเหล่าสัตว์ครับ ว่าเป็นผู้มีอัธยาศัยหลีกผู้เดียวหรือไม่มีอัธยาศัยหรือกำลังที่จะเป็นผู้มีกายวิเวก แต่สำคัญที่สุดคือการมีปัญญาเข้าใจหนทางในการดับกิเลสนั่นเอ ง ย่อมเป็นทางที่จะทำให้เข้าใจความจริงของสภาพธรรมที่มีในขณะนี้ ซึ่งสภาพธรรมไม่ได้เลือกเลยว่าจะเกิดตอนอยู่ผู้เดียวหรืออยู่กับผู้คนมากมาย ดังนั้น หากเข้าใจหนทางในการอบรมปัญญาแล้ว ย่อมทำให้ไม่ว่าอยู่ที่ใด อยู่ผู้เดียว ด้วยกายวิเวกหรืออยู่กับสิ่งต่างๆ มากมาย ปัญญาก็สามารถเกิดรู้ความจริงได้เพราะได้สะสมปัญญามานั่นเองครับ
พระพุทธเจ้าจึงไมได้บังคับให้ภิกษุทั้งหลาย หรือ อุบาสก อุบาสิกา เป็นผู้หลีกออกจากหมู่อยู่ผู้เดียว เป็นกายวิเวก แต่พระองค์ทรงแสดงหนทางในการอบรมปัญญา เพื่อว่าไม่ว่าอยู่ที่ไหน มีสภาพธรรมก็สามารถแทงตลอด ปัญญาเกิดละกิเลสได้ในขณะนั้น ซึ่งก็มีตัวอย่างในพระไตรปิฎกมากมายที่มีผู้ที่บรรลุธรรม ท่ามกลางบริษัท ผู้คนมากมายขณะที่พระพุทธเจ้าแสดงธรรมครับ
จิตวิเวก คือขณะที่จิตสงบจากกิเลส สูงสุดคือขณะที่ได้ฌาน เป็นสมบัติ 8
อุปธิวิเวก คือสภาพธรรมที่สงัดจากสิ่งที่เป็นไปในทุกข์ เป็นไปในกิเลส นั่นก็คือพระนิพพานครับ อุปธิวิเวก จึงเป็นความสงัดจากสังขารธรรม สงัดจากกิเลสธรรมและสภาพธรรมทีทุกอย่างคือพระนิพพานนั่นเองครับ
การฟังพระธรรม การอบรมปัญญา ย่อมเป็นทำให้เป็นผู้มีความเห็นถูกและทำให้เข้าใจในการอบรมปัญญา แม้แต่ในเรื่องวิเวก ความสงัด ว่าไม่ใช่จะต้องเป้นผู้หลีกออกจากหมู่ผู้เดียวเสมอไป แต่สำคัญที่สุดคือการอบรมปัญญาเพื่อเข้าใจหนทางที่ถูกต้องเพราะหากไม่เข้าใจหนทางในการดับกิเลสแล้ว ไม่ว่าจะอยู่ที่ใด จะผู้เดียวหรือผู้คนมากมาย ก็ไม่สามารถเข้าใจความจริงในขณะนั้นที่เป็นเพียงสภาพธรรมไม่ใช่เราได้เลย แต่ถ้าเข้าใจหนทางในการดับกิเลสแล้วไม่ว่าอยู่ที่ใดก็สามารถเข้าใจสภาพธรรมที่มีจริงในขณะนี้ถึงการดับกิเลสได้ไม่ว่าที่ใดเลยครับ กายวิเวก จิตวิเวกและอุปธิวิเวก จึงเป็นเรื่องของปัญญาอย่างแท้จริงครับ ซึ่งวิเวกจึงเป็นธรรมเครื่องขัดแกลากิเลสประการหนึ่ง อันมีความเห็นถูกเป็นสำคัญครับ การอบรมปัญญาย่อมทำให้ถึงอุปธิวิเวกคือการดับกิเลส ถึงพระนิพพานที่สุดครับ
ขออนุโมทนา
เริ่มสนใจฟังพระธรรมที่ท่านอาจารย์สุจินต์ และท่านคณะวิทยากรแสดง ทำให้มีความรู้มากขึ้นจากคำที่ไม่เคยเข้าใจ รู้ในสิ่งที่ไม่เคยรู้และเป็นประโยชน์มากค่ะ จะสะสมการฟังไปเรื่อยๆ ค่ะ ขออนุโมทนาค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
วิเวก หมายถึง ความสงัด ความสงัดที่ว่านี้ไม่ได้หมายถึงสถานที่ แต่เป็นสภาพจิตที่สงัดจากอกุศล สงัดจากกิเลส ซึ่งก็มีหลายระดับขั้นด้วยกัน เพราะว่าในบางแห่ง จะแสดงวิเวก (ความสงัด) ไว้ ๕ ประการ คือ
๑.ตทังควิเวก ความสงัดจากอกุศล ชั่วขณะที่กุศลจิตเกิดขึ้น
๒.วิกขัมภนวิเวก ความสงัดจากอกุศล ด้วยการข่มไว้ด้วยกำลังของฌานขั้นต่างๆ
๓.สมุจเฉทวิเวก ความสงัดจากกิเลสอย่างสิ้นเชิง ในขณะที่มัคคจิตเกิดขึ้นทำกิจประหารกิเลส ดับกิเลสตามลำดับมรรค
๔.ปฏิปัสสัทธิวิเวก ความสงัดจากกิเลส ซึ่งเป็นความสงบระงับจากกิเลส เป็นผลของการดับกิเลส นั่นก็คือ ขณะที่ผลจิตเกิดขึ้น
๕. นิสสรณวิเวก ความสงัดอย่างแท้จริง คือ พระนิพพาน เป็นสภาพธรรมที่สงัดจากกิเลส สงัดจากสังขารธรรมทั้งปวง (สังขารธรรม เป็นสภาพธรรมที่เกิดดับ พระนิพพานเป็นสภาพธรรมที่ไม่เกิดไม่ดับ)
ซึ่งจะเห็นได้ว่า ธรรมเป็นเรื่องที่ละเอียดมาก ต้องอาศัยการฟังการศึกษา จึงจะเข้าใจ แม้แต่ในเรื่องของวิเวกก็เช่นเดียวกัน ไม่ว่าจะโดยนัย ๓ หรือ โดยนัย ๕ ก็ตรงกัน เพราะเป็นเรื่องความสงัดจากกิเลส สงัดจากอกุศล ไม่ใช่สถานที่ สำคัญอยู่ที่ปัญญาเข้าใจสภาพธรรมตามความเป็นจริง ความสงัด มีเป็นลำดับขั้น ตั้งแต่ขั้นต้นที่เป็นกุศลธรรมในชีวิตประจำวัน จนกระทั่งถึงความสงัดขั้นที่สามารถดับกิเลสทั้งปวงได้อย่างเด็ดขาด
ถ้าได้อาศัยพระธรรม เป็นที่พึ่ง ค่อยๆ สะสมความเข้าใจถูกเห็นถูกไปทีละเล็กทีละน้อย ก็จะทำให้หลีกออกจากความประพฤติที่ผิดได้ หนทางแห่งการอบรมเจริญปัญญา เป็นหนทางที่จะต้องอาศัยกาลเวลาที่ยาวนาน แต่ขณะที่เห็นประโยชน์ แล้วเริ่มฟังเริ่มศึกษา นั่นก็คือ ได้เริ่มต้นในหนทางที่ถูกต้องแล้ว ครับ
ขอเชิญคลิกอ่านข้อความเพิ่มเติมได้ที่หัวข้อด้านล่างนี้ ครับ
หลีกเร้นออกอยู่.
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...
ปกติก็ทำงานประจำทุกวัน หยุดวันเสาร์ อาทิตย์ เริ่มฟังพระธรรม เริ่มเข้าใจสิ่งที่เป็นไปในชีวิตประจำวันว่าเป็นธรรมะทุกๆ วันตั้งแต่ตื่น จนหลับ พิจารณาการเกิด การดับของสภาวธรรมต่างๆ เริ่มพิจารณาไปเรื่อยๆ ทั้งที่ทำงานและที่บ้านค่ะ รู้สึกว่าทางมูลนิธิ ให้ความรู้ที่ไม่เคยฟังที่ไหนมาก่อน เป็นประโยชน์มากค่ะ