รู้สภาวธรรมได้ไหม

ทุกท่านเห็นทุกวัน สีสันวัณณะเป็นสภาวธรรม มีลักษณะที่ปรากฏทางตา ถ้าไม่รู้ความจริงอย่างนี้ จะไปรู้อย่างอื่น จะชื่อว่ารู้สภาวธรรมได้ไหม ก็ไม่ได้ ฉันใด ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ก็โดยนัยเดียวกัน

ผู้ที่เจริญสติปัฏฐานย่อมรู้ด้วยสามารถลักษณะ มีลักษณะจริงๆ ปรากฏ จะเป็นทางตา หรือทางหู หรือทางจมูก หรือทางลิ้น หรือทางกาย หรือทางใจก็ตาม เมื่อเป็นสภาวธรรม ต้องมีลักษณะปรากฏ

ย่อมเห็นด้วยสามารถกิจ เห็นความต่างกันของสภาวธรรมนั้นๆ ตามความเป็นจริง สภาพรู้ทางตา คือ การเห็น ก็เป็นอย่างหนึ่ง สภาพรู้ทางหู คือ การได้ยิน ก็เป็นสภาพรู้อีกอย่างหนึ่ง นามธรรมที่เห็นไม่ใช่นามธรรมเดียวกับนามธรรมที่ได้ยินนามธรรมที่เห็นจะเกิดขึ้นครั้งใด ขณะใด ก็ทำกิจเห็น นามธรรมที่ได้ยินจะเกิดขึ้นครั้งใด ขณะใด ก็ทำกิจได้ยินเท่านั้น เพราะฉะนั้น ผู้ที่เจริญสติปัฏฐานสามารถรู้สภาวธรรมได้โดยสามารถลักษณะ และย่อมเห็นด้วยสามารถกิจของสภาวธรรมนั้นๆ

โลภเจตสิกเกิด มีความยินดี มีความติดข้อง มีความพอใจ มีความปรารถนา มีกิจที่ทำให้ติด ผู้ที่เจริญสติปัฏฐานสามารถที่จะเห็นด้วยสามารถของกิจของสภาวธรรมนั้นๆ ย่อมรู้ทั่วด้วยสามารถอาการปรากฏ ไม่ว่าจะเป็นสภาพธรรมที่เป็นจิต หรือเจตสิก หรือรูปก็ตาม ที่ปัญญาจะรู้ทั่ว ที่ปัญญาจะรู้ได้นั้น ย่อมรู้ทั่วด้วย สามารถอาการปรากฏ เมื่อสภาวธรรมเหล่านั้นปรากฏอย่างไร ผู้ที่เจริญสติก็ระลึกรู้สภาพธรรมนั้นๆ ตามความเป็นจริง จึงชื่อว่า ย่อมรู้ทั่วด้วยสามารถอาการปรากฏ

ถ้าสภาพธรรมปรากฏแล้ว ไม่รู้ หลงลืมสติไป จะรู้ทั่วได้ไหม ไม่ได้เพราะฉะนั้น ไม่ว่าสภาพธรรมนั้นจะเป็นลักษณะของนามธรรมหรือรูปธรรมปรากฏทางตา หรือทางหู จมูก ลิ้น กาย ใจก็ตาม เมื่อปรากฏแล้วไม่หลงลืมสติ จึงรู้ทั่วด้วยสามารถอาการปรากฏของสภาพธรรมนั้นๆ นี่คือ ผู้ที่เจริญสติปัฏฐานและแทงตลอดด้วยสามารถเหตุใกล้ให้เกิด

การที่จะรู้ถึงเหตุปัจจัยของสภาพธรรมที่ปรากฏได้จะต้องเป็นญาณขั้นธัมมัฏฐิติญาณ คือ ญาณที่รู้ว่าสภาพธรรมนั้นอาศัยปัจจัยอะไรจึงได้เกิดขึ้น แต่ว่าก่อนที่จะรู้ถึงปัจจัย ผู้นั้นจะต้องรู้ด้วยสามารถลักษณะ ด้วยสามารถกิจ ด้วยสามารถอาการปรากฏของสภาพธรรมนั้น และการรู้ ก็จะต้องรู้ตามความเป็นจริง ถ้าคลาดเคลื่อนสักนิดหนึ่งก็ไม่สามารถบรรลุถึงวิปัสสนาญาณ แม้แต่เพียงขั้นต้น

ที่มา และ ขอเชิญรับฟัง

แนวทางเจริญวิปัสสนา ครั้งที่ 225