จิตเกิดขึ้นได้อย่างไร

* พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงถึงสภาพธรรมที่เกิดปรากฏในขณะนี้ พร้อมทั้งเหตุปัจจัยที่ทำให้สภาพธรรมแต่ละอย่างเกิดขึ้นอย่างละเอียดลึกซึ้ง

* จิต เป็นสภาพรู้ที่เป็นใหญ่เป็นประธาน ซึ่งต้องอาศัยพึ่งพิงเจตสิกต่างๆ ซึ่งเป็นสภาพรู้ที่เกิดพร้อมกันกับจิตเป็นปัจจัย จิตจึงจะเกิดขึ้นได้ จิตจะเกิดโดยไม่มีเจตสิกเกิดร่วมด้วยไม่ได้เลย

* จิตและเจตสิก จะเกิดขึ้นได้ต้องมีอารมณ์ (สิ่งที่จิตและเจตสิกรู้) โดยจิต เจตสิก ที่เกิดพร้อมกันต้องรู้อารมณ์เดียวกัน และดับพร้อมกัน

* เมื่อจิตขณะหนึ่งดับไป ก็เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดขึ้นสืบต่อทันทีโดยไม่มีระหว่างคั่น

* แม้ขณะเห็น ซึ่งเป็นจิตขณะหนึ่งที่แสนสั้น ก็ต้องอาศัยปัจจัยต่างๆ เกิดขึ้น เช่น

- ต้องมีกรรมที่ได้กระทำไว้แล้วเป็นปัจจัยที่จะทำให้เกิดจิตเห็น

- ต้องมีตา (จักขุปสาท) เป็นปัจจัย โดยเป็นที่อาศัยเกิดของจิตเห็น

- ต้องมีสิ่งที่ปรากฏทางตา (สี) เป็นปัจจัย โดยเป็นอารมณ์ของจิตเห็น

- ต้องมีเจตสิก เช่น ผัสสะ (สภาพที่กระทบอารมณ์) เวทนา (สภาพความรู้สึก) สัญญา (สภาพที่จำอารมณ์) เกิดร่วมกับจิต โดยทำหน้าที่ของเจตสิกนั้นๆ

- ต้องมีจิตที่เกิดก่อนจิตเห็น ดับไป เป็นปัจจัยให้จิตเห็นเกิดขึ้นสืบต่อทันทีโดยไม่มีระหว่างคั่น ซึ่งเร็วที่สุด

* พระพุทธศาสนา จึงเป็นคำสอนที่สมบูรณ์พร้อมด้วยเหตุและผล อย่างถึงที่สุด

โดย อ.อรรณพ หอมจันทร์

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... คติธรรม