คำว่าบุญและทาน

คำว่าบุญ หมายถึง กุศลจิตที่เป็นไปในบุญญกิริยาวัตถุ ๑๐ (ทาน ศีล ภาวนา) ส่วนคำว่า ทาน หมายถึง การให้ คือ เจตนาสละวัตถุเพื่อประโยชน์แก่ผู้อื่น

ทานเป็นเจตนาที่ให้ บุญหรือกุศล คือ สภาพจิตที่ดี ปราศจากกิเลส ประกอบด้วยธรรมฝ่ายดี เช่น มีศรัทธาเจตสิก อโลภเจตสิก เป็นต้น ทาน เป็นก็บุญอย่างหนึ่ง แต่ความละเอียดก็มีว่า ทาน คือ เจตนาที่ให้ ไม่ได้หมายความว่าการให้ทุกครั้งจะต้องเป็นบุญ ขณะให้เพื่อต้องการแลกเปลี่ยน ก็ไม่ใช่บุญ เป็นโลภะ

[เล่มที่ 47] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖ - หน้าที่ 171

ข้อความบางตอนจาก อรรถกถา มงคลสูตร

ที่ชื่อว่า ทาน พราะอรรถว่าสิ่งของเป็นเครื่องให้. มีคำอธิบายว่า สิ่งของของตนอันบุคคลย่อมมอบให้แก่ผู้อื่น. เจตนาเป็นเครื่องบริจาคทานวัตถุ ๑๐ อย่าง มีข้าวเป็นต้น ซึ่งมีความยินดีในเบื้องต้น เจาะจงผู้อื่น ชื่อว่า ทาน. อีกอย่างหนึ่ง อโลภะ ที่สัมปยุตด้วยเจตนานั้น ชื่อว่า ทาน. ด้วยว่าบุคคลย่อมมอบให้ซึ่งวัตถุนั้นแก่บุคคลอื่น ด้วยอโลภะนั้น เพราะเหตุนั้น ท่านจึงกล่าวว่า ที่ชื่อว่า ทาน เพราะอรรถว่าวัตถุเป็นเครื่องให้.

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

บุญ หมายถึงการทำความดี เช่น การสงเคราะห์ช่วยเหลือคนอื่น การอ่อนน้อมต่อผู้ใหญ่ การอุทิศส่วนกุศลให้คนที่ล่วงลับไปแล้ว การให้ธรรมะ การฟังธรรม การอนุโมทนาเมื่อเห็นคนอื่นทำความดี ส่วนทานมี 3 อย่าง คือ การให้วัตถุสิ่งของที่เป็นประโยชน์ต่อคนอื่น การให้อภัยในความผิดของคนอื่น การให้ธรรมทาน

ทาน คือ เจตนาที่ให้ เป็นเหตุ เป็นปัจจัย ก่อให้เกิด บุญ

บุญ คือ กุศลจิต เป็นผล จากกุศลเหตุ เช่น การบริจาคทาน