พกพรหมชาดก วาดวยศีลและพรตของพกพรหม
[เล่มที่ 59] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๕ - หนาที่ 305
๑๐. พกพรหมชาดก
วาดวยศีลและพรตของพกพรหม
[๑๐๓๕] ขาแตพระโคดม พวกขาพระองคมี ๗๒ คน ลวนไดทําบุญมาแลว มีอํานาจแผไป ลวงความเกิดและความแกไปได การเกิดเปนพรหมนี้. เปนอันติมชาติ ชาติสุดทาย จบไตรเพทแลว คนจํานวนมากเอยถึงพวกขาพระองค.
[๑๐๓๖] ดูกอนพรหม ความจริงอายุของทานนี้ นอยไมมากเลย แตทานสําคัญวาอายุของทานมาก จํานวนแสนนิรัพพุทะ ดูกอนพรหม เรา ตถาคตรูอายุทาน.
[๑๐๓๗] ขาแตพระผูมีพระภาคเจา พระองคตรัส วา เราตถาคตเปนผูเห็นไมมีที่สิ้นสุด สัพพัญู กาวลวงชาติชราและความโศกแลว ขอพระองคจงตรัสบอก การสมาทานพรต ศีลและวัตร จรณะของขาพระองคแตกอนวาเปน อยางไร ซึ่งขาพระองคควรจะทราบ.
[๑๐๓๘] ทานไดชวยมนุษยจํานวนมาก ผูเดือดรอนปางตายกระหายน้ําจัดใหไดดื่มน้ําอันใดไว เราตถาคตระลึกถึงพรต ศีลและจรณะเกาของทานอันนั้นได เหมือนนอนหลับฝนไปแลว ตื่นขึ้น ระลึกถึงฝนได ฉะนั้น.
[๑๐๓๙] ทานไดชวยฝูงชนใดที่ถูกโจรจับเปนชะเลย นํามาใหรอดพนได ที่ริมฝงแมน้ําเอณิ เราตถาคตระลึก ถึงพรต ศีลและจรณะเกาของทานนั้นได เหมือนนอนหลับฝนไปแลวตื่นขึ้น ระลึกถึงความฝนได ฉะนั้น.
[๑๐๔๐] ทานไดทุมกําลังชวยคนทั้งหลาย ผูไปเรือในกระแสแมน้ําคงคา ใหพนจากพระยานาคตัวรายกาจอันใด เราตถาคตระลึกพรต ศีล และอาจาระเกาของทานนั้นได เหมือนนอนหลับฝนไปแลวตื่นขึ้น ระลึกถึงฝนได ฉะนั้น.
[๑๐๔๑] อนึ่ง เราตถาคตไดมีชื่อวากัปปะ เปนอันเตวาสิกของทานไดรูแลววา ทานเปนดาบสผูมีปญญาดีมีพรตอันใด เราตถาคตระลึกพรต ศีลและจรณะเกาของทานไดเหมือนนอนหลับ ฝนไปตื่นขึ้นแลว ระลึกถึงฝนได ฉะนั้น.
[๑๐๔๒] พระองคทรงทราบอายุของขาพระองค นั้นไดแนนอน แมสิ่งอื่นพระองคก็ทรงทราบ เพราะพระองคทรงเปนพระพุทธเจาแทจริง. จริงอยางนั้น พระรัศมีอันรุงโรจนของพระองค นี้ จึงสองพรหมโลกใหสวางไสวอยู.
จบ พกพรหมชาดกที่ ๑๐
[เล่มที่ 59] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๕ - หนาที่ 307
อรรถกถาพกพรหมชาดกที่ ๑๐
พระศาสดาเมื่อประทับอยู ณ พระวิหารเชตวัน ทรงปรารภพกพรหมแลว จึงตรัสเรื่องนี้ มีคําเริ่มตนวา ทฺวาสตฺตติ ดังนี้. ความพิสดารวา ทานพกพรหมเกิดความเห็นขึ้นอยางนี้วา สิ่งนี้เที่ยง ยั่งยืน สืบเนื่องๆ กันไปไมมีการเคลื่อน ธรรดาสิ่งอื่นนอกจากนี้ ที่ชื่อวาพระนิพพานเปนที่ออกไปของสัตวโลกไมมี ไดยินวา พระพรหมองคนี้เกิดภายหลัง เมื่อกอนบําเพ็ญฌานมาแลว จึงมาเกิด ในชั้นเวหัปผลา. ทานใหอายุประมาณ ๕๐๐ กัปปสิ้นไปในชั้นเวหัปผลา นั้นแลว จึงเกิดในชั้นสุภกิณหาสิ้นไป ๖๔ กัปปแลว จุติจากชั้นนั้น จึงไปเกิดในชั้นอาภัสรา มีอายุ ๘ กัปป ในชั้นอาภัสรานั้น ทานไดเกิดความเห็นขึ้นอยางนี้ เพราะทานระลึกถึงการจุติจากพรหมโลกชั้นสูงไมไดเลย ระลึกถึงการเกิดขึ้นในพรหมโลกชั้นนั้นก็ไมได. เมื่อไมเห็น ทั้ง ๒ อยาง ทานจึงยึดถือความเห็นอยางนี้ พระผูมีพระภาคเจาทรงทราบความปริวิตกแหงจิตของพกพรหมนั้น ดวยเจโตปริยญาณแลว จึงทรงหายพระองคไปจากพระเชตวันมหาวิหาร ปรากฏพระองคบนพรหมโลกอุปมาเหมือนหนึ่งคนมีกําลังแข็งแรงเหยียดแขนออกไปแลว คูแขนที่เหยียดออกไปแลวเขามาก็ปานกัน
ครั้งนั้น พระพรหมเห็น พระผูมีพระภาคเจาแลว จึงทูลวา มาเถิดทานสหาย ทานมาดีแลวทานสหาย นานนักทานสหาย ทานจึงจะไดทําปริยายนี้ คือการมาที่นี้ เพราะสถานที่นี้เปนสถานที่เที่ยง เปนสถานที่ยั่งยืน เปนสถานที่สืบเนื่องกันไป เปนสถานที่ไมมีการเคลื่อนเปนธรรมดา เปนสถานที่มั่นคง ไมเกิด ไมแก ไมตาย ไมจุติ ไมอุบัติ ก็แตวาสถานที่อื่นที่ชื่อวา เปนที่ออกไปจากทุกข ยิ่งกวานี้ไมมี.
เมื่อพกพรหมทูลอยางนี้แลว พระผูมีพระภาคเจา ไดตรัสคํานี้กะพกพรหมวา พกพรหมผูเจริญ ตกอยู ในอํานาจของอวิชชาแลวหนอ พกพรหมผูเจริญ ตกอยูในอํานาจของอวิชชาแลวหนอ เพราะไดพูดถึงสิ่งที่ไมเที่ยงนั่นแหละวาเปนของเที่ยง และไดพูดถึงธรรมที่สงบอยางอื่น วาเปนธรรมเปนที่ออกไปจากทุกขอันยิ่งยวดไมมีธรรมอื่นที่เปนธรรมเปนที่ออกไปจากทุกขยิ่งกวา
พระพรหมไดฟงคํานั้นแลวคิดวา พระผูมีพระภาคเจา นี่ จะอนุวัตรคลอยตามเราดวยประการอยางนี้วา ทานกลาวอยางนี้ถูกแลว แตเกรงกลัวการอนุโยคยอนของพระผูมีพระภาคเจา ทํานองเดียวกับโจรผูดอยกําลัง ไดรับการตีเล็กนอย ก็บอกเพื่อนฝูงทุกคนวา ฉันคนเดียวหรือเปนโจร? คนโนนก็เปนโจร คนโนนก็เปนโจร เมื่อจะบอกเพื่อนฝูงของตนแม คนอื่นๆ จึงกลาวคาถาที่ ๑ วา :-
ขาแตพระโคดม พวกขาพระองคมี ๗๒ คน ลวนไดทําบุญมาแลว มีอํานาจแผไป ลวงความเกิดและความแกไปได การเกิดเปนพรหมนี้ เปนอันติมชาติ ชาติสุดทาย จบไตรเพทแลว คนจํานวนมากเอยถึงพวกขาพระองค.
บรรดาบทเหลานั้น บทวา ทฺวาสตฺตติ ความวา ขาแตพระโคดมไมใชเพียงแตขาพระองคคนเดียวเทานั้น โดยที่แทแลว พวกขาพระองค ๗๒ คน ในพรหมโลกนี้ เปนผูลวนไดทําบุญมาแลวเปนผูแผอํานาจไป โดยการแผอํานาจของตนไปเหนือคนเหลาอื่น และไดลวงเลย ความเกิดและความแกไปแลว การเกิดเปนพรหมนี้ชื่อวาถึงพระเวทแลว เพราะพวกขาพระองคถึงแลวดวยพระเวททั้งหลาย ขาแตพระโคดมการเกิดเปนพรหมนี้ เปนการเกิดครั้งสุดทาย คือการถึงสวนหลังที่สุด ไดแกการเขาถึงความเปนผูประเสริฐที่สุด.
บทวา อสฺมาภิชปฺปนฺติ ชนา อเนกา ความวา คนอื่นมากมายพากันทําอัญชลี พวกขาพระองค กลาวคํามีอาทิวา นี้แลคือพระพรหมพระมหาพรหมผูเจริญ นมัสการคือ ปรารภ ไดแกกระหยิ่มอยู อธิบายวา ปรารถนาอยูวาอัศจรรยหนอ เราทั้งหลายควรจะเปนแบบนี้.
พระศาสดา ครั้นทรงสดับถอยคําของพกพรหมนั้นแลว จึงตรัส คาถาที่ ๒ วา :- ดูกอนพรหม ความจริงอายุของทานนี้ นอยไมมากเลย แตทานสําคัญวาอายุของทาน มาก จํานวนแสนนิรัพพุทะ ดูกอนพรหม เรา ตถาคตรูอายุของทาน.
บรรดาบทเหลานั้น บทวา สต สหสฺสาน นิรพฺพุทาน ความวา การนับกลาวคือนิรัพพุทะ มีหลายแสน. อธิบายวา สิบสิบปเปนรอย สิบรอยเปนพัน. รอยพันเปนแสน. รอยแสนชื่อวาโกฏิ. รอยแสน โกฏิชื่อวาปโกฏิ. รอยแสนปโกฏิชื่อวาโกฏิปโกฏิ. รอยแสนโกฏิปโกฏิ ชื่อวา ๑ นหุต. รอยแสนนหุตชื่อวา ๑ นินนหุต. นักคํานวณที่ฉลาด สามารถนับไดเพียงเทานี้ ขึ้นชื่อวาการนับตอจากนี้ไป เปนวิสัยของพระพุทธเจาทั้งหลาย.
บรรดาการนับเหลานั้น รอยแสนนินนหุต เปน ๑ อัพพุทะ. ๒๐ อัพพุทะเปน ๑ นิรัพพุทะ. รอยแสนนิรัพพุทะเหลานั้น ชื่อวา ๑ อหหะ. จํานวนเทานี้ปเปนอายุของพกพรหมที่เหลืออยูในภพ นี้. พระผูมีพระภาคเจาทรงหมายเอาอายุนั้นจึงไดตรัสอยางนี้. พกพรหมไดสดับพระพุทธพจนนั้นแลวจึงไดกลาวคาถาที่ ๓ วา:- ขาแตพระผูมีพระภาคเจา พระองคตรัส วา เราตถาคตเปนผูเห็นไมมีที่สิ้นสุด สัพพัญู กาวลวงชาติชราและความโศกแลว ขอพระองคจงตรัสบอกการสมาทานพรต ศีลและวัตรจรณะของขาพระองค แตกอนวาเปนอยาง ไร ซึ่งขาพระองคควรจะทราบ.
บรรดาบทเหลานั้น บทวา ภควา ความวา ขาแตพระผูมี พระภาคเจา พระองคเมื่อตรัสวา เราตถาคตรูอายุของทาน ชื่อ ตรัสวา เราตถาคต เห็นไมมีที่สิ้นสุด เปนสัพพัญู กาวลวงชาติชราและความ โศกไดแลว.
บทวา วตสีลวตฺต ไดแกการสมาทานพรต ทั้งศีลและวัตร. มีคําอธิบายไววา ถาหากพระองคทรงเปนสัพพัญูพุทธะไซร เมื่อเปนเชนนั้น อะไรคือพรต ศีลและจรณะเกาของขาพระองค ขอพระองคจงตรัสบอกแกขาพระองค ซึ่งขาพระองคควรรูตามความเปนจริง ที่พระองคตรัสบอก.
ลําดับนั้น พระผูมีพระภาคเจา เมื่อทรงนําเรื่องอดีตทั้งหลาย มาตรัสบอกแกพกพรหม จึงไดตรัสคาถา ๔ คาถาวา :- ทานไดชวยมนุษยจํานวนมากผูเดือดรอน ปางตาย กระหายน้ําจัด ใหไดดื่มน้ําอันใดไว เราตถาคตระลึกถึงพรต ศีลและจรณะเกาของทานอันนั้นได เหมือนนอนหลับฝนไปแลว ตื่นขึ้นระลึกถึงความสิ้นได ฉะนั้น. ทานได ชวยฝูงชนใด ที่ถูกโจรจับเปนเชลยนํามาให รอดพนไดที่ริมฝงแมน้ําเอณิ เราตถาคตระลึก ถึงพรต ศีลและจรณะเกาของทานนั้นได เหมือนนอนหลับฝนไปแลวตื่นขึ้น นึกถึงฝนได ฉะนั้น.
ทานไดทุมกําลังชวยคนทั้งหลาย ผูไปเรือในกระแสแมน้ําคงคา ใหพนจากพญานาคตัวรายกาจ อันใดเราตถาคตระลึกถึงพรต ศีลและจรณะเกาของทานนั้นได เหมือนนอนหลับแลวตื่นขึ้น นึกถึงฝนได ฉะนั้น.
อนึ่ง เราตถาคตไดมีชื่อวากัปปะ เปนอันเตวาสิกของทาน ไดรูแลววา ทานเปนดาบสผูมีปญญาดี มีพรต อันใด เราตถาคตระลึกถึงพรต ศีล และจรณะเกาของทานนั้นได เหมือนนอนหลับแลวตื่นขึ้น ระลึกถึงฝนได ฉะนั้น.
บรรดาบทเหลานั้น บทวา อปาเยสิ ความวา ใหดื่มแลว.
บทวา ฆมฺมนิ สปฺปเรเต ความวา ผูปางตายเพราะความรอนคือ ลําบากเพราะความรอนแผดเผาเหลือเกิน.
บทวา สุตฺตปฺปพุทฺโธว ความวาระลึกถึงพรตเปนตน ไดเหมือนนอนหลับไปในเวลาย่ํารุงฝน เห็นแลวตื่นขึ้น ระลึกถึงความฝนนั้น ฉะนั้น.
ไดยินวา พกพรหมนั้นในกัปปๆ หนึ่ง เปนดาบส อยูที่ทะเลทรายกันดารน้ํา ไดนําน้ําดื่มมาใหคนจํานวนมากที่เดินทางกันดาร. อยูมาวันหนึ่ง พอคาพวกหนึ่ง เดินทางไปถึงทะเลทรายที่กันดารน้ํา ดวยเกวียน ๕๐๐ เลม คนทั้งหลายไมสามารกําหนดทิศทางได เดินทางไป ๗ วัน สิ้นฟนสิ้นน้ํา หมดอาหาร ถูกความอยากครอบงํา คิดวา บัดนี้ พวกเราไมมีชีวิตแลว พากันพักเกวียนเปนวงรอบแลว ตางก็ ปลอยโคไปแลวก็พากันนอนอยูใตเกวียนของตน. ครั้งนั้น ดาบสรําลึก ไปเห็นพอคาเหลานั้นแลวคิดวา เมื่อเราเห็นอยูขอคนทั้งหลายจงอยาพินาศเถิด จึงไดบันดาลใหกระแสน้ําคงคาเกิดขึ้น เฉพาะหนาของพวกพอคาดวยอานุภาพฤทธิ์ของตน. และไดเนรมิตไพรสณฑแหงหนึ่งไวใน ที่ไมไกล. พวกมนุษยไดดื่มน้ําและอาบน้ําใหโคทั้งหลายอิ่มหนําสําราญแลว จึงพากันไปเกี่ยวหญา เก็บฟนจากไพรสณฑ กําหนดทิศไดแลว ขามทางกันดารไปไดโดยปลอดภัย. พระผูมีพระภาคเจา ตรัสคําวา ย ตฺว ฯเปฯ อนุสุสรามิ นั่นทรงหมายเอาดาบสนั้น.
บทวา เอณิกูลสฺมึ ความวา ใกลฝงแมน้ําชื่อวาเอณิ.
บทวา คยฺหก นียมาน ความวา ที่กําลังถูกจับเปนชะเลยแลวนํามา. เลากันมาวาดาบสนั้น ในกาลตอมาไดอาศัยบานชายแดนตําบลหนึ่งพักอยูที่ไพรสณฑแหงหนึ่งใกลฝงแมน้ํา. ครั้นวันหนึ่ง พวกโจร ชาวเขาลงมาปลนบานนั้น จับเอาคนจํานวนมากใหขึ้นไปบนเขา วางคนสอดแนมไวที่ระหวางทาง เขาไปสูซอกเขาแลวใหนั่งหุงตมอาหาร ดาบสไดยินเสียงรองครวญครางของสัตวมีโคและกระบือเปนตน และของคนทั้งหลายมีเด็กชายและเด็กหญิงเปนตนคิดวา เมื่อเราเห็นอยู ขอเขาทั้งหลายจงอยาพินาศเถิด แลวจึงละอัตภาพ เปนพระราชาแวดลอม ดวยเสนามีองค ๔ ไดใหตีกลองศึกไป ณ ที่นั้น. พวกคนสอดแนม เห็นดาบสนั้นแลวไดบอกแกพวกโจร. พวกโจรคิดวา ขึ้นชื่อวาการทะเลาะกับพระราชาไมสมควรแลว จึงพากันทิ้งเชลยไวไมกินอาหาร หนีไปแลว ดาบสนําคนเหลานั้นใหกลับไปอยูบานของตนหมดทุกคน พระผูมีพระภาคเจา ตรัสคําวา ย เอณิกูลสฺมึ ฯเปฯ อนุสฺสรามิ นั่นไวทรงหมายเอาดาบสนั้น.
บทวา คหิตนาว ไดแก เรือที่พวงขนานกัน.
บทวา ลุทฺเธน ความวา ผูหยาบคาย.
บทวา มนุสฺสกปฺปา ความวา เพราะตองการ ใหพวกมนุษยพินาศ.
บทวา พลสา ความวา ดวยกําลัง
บทวา ปสยฺห ความวา ขมขู.
ในกาลตอมา ดาบสพักอยูที่ใกลฝงแมน้ําคงคา ครั้งนั้นคนทั้งหลายพากันผูกเรือขนาน ๒ - ๓ ลําติดกัน แลวสรางมณฑปดอกไมไว ที่ยอดเรือขนาน นั่งกินนั่งดื่มอยูในเรือขนาน แลนไปที่ฝงสมุทร พวกเขาพากันเทสุราที่เหลือจากดื่ม ขาวปลาเนื้อและหมากพลูเปนตน ที่เหลือจากที่กินและเหลือจากที่ขบเคี้ยวแลวลงแมน้ําคงคานั่นเอง.
พญานาคชื่อวา คังเคยยะโกรธวา คนพวกนี้โยนของที่เหลือกินลงเบื้องบนเรา หมายใจวา เราจักรวบคนเหลานั้นใหจมลงในแมน้ําคงคาหมดทุกคน แลวเนรมิตอัตภาพใหญประมาณเทาเรือโกลนลําหนึ่ง แหวกน้ําขึ้นมา แผพังพานลอยน้ําไปตรงหนาคนเหลานั้น.
พวกเขาพอเห็นพญานาค เทานั้น ก็ถูกมรณภัยคุกคามสงเสียงรองลั่นขึ้นพรอมกันที่เดียว. ดาบส ไดยินเสียงคร่ําครวญของพวกเขา ก็รูวาพญานาคโกรธ คิดวา เมื่อเราเห็นอยูขอคนทั้งหลายจงอยาพินาศเถิด แลวไดรีบเนรมิตอัตภาพ เปนเพศครุฑบินไปดวยอานุภาพของตน โดยติดตอกันโดยพลัน. พญานาคเห็นครุฑนั้นแลว หวาดกลัวความตายจึงดําลงไปในน้ํา. พวกมนุษยถึงความสวัสดีแลวจึงไดไปกัน พระผูมีพระภาคเจา ตรัสคําวา คงฺคาย โสตสฺมึ ฯเปฯ อนุสฺสรามิ นั่นทรงหมายเอาดาบสนั้น.
บทวา ปตฺถจโร ไดแกอันเตวาสิก.
บทวา สมฺพุทฺธิวนฺต วติ โส อมฺ ความวา เรารูจักทานวา เปนดาบสผูเพียบพรอมดวยปญญา ทั้งถึงพรอมดวยวัตร. ดวยบทนี้ พระผูมีพระภาคเจา ทรงแสดงไวอยาง ไร ทรงแสดงไววา ดูกอนทาวมหาพรหม. ในอดีตกาลในเวลาทาน เปนเกสวดาบส เราตถาคต เปนคนรับใชใกลชื่อวา กัปปะ เมื่อทานถูกอํามาตยชื่อ นารทะ นํามาปาหิมพานต จากเมืองพาราณสี ไดใหโรคสงบไป. ลําดับนั้น นารทะอํามาตยมาเยี่ยมทานครั้งที่ ๒ เห็น หายจากโรค จึงไดกลาวคาถานี้วา :-
ทานเกสีผูมีโชค ไยเลาจึงละทิ้งจอมคน ผูใหความตองการทุกอยางสําเร็จได มายินดีในอาศรมของทานกัปปะ. ทานไดกลาวคํานี้กะอํามาตยนารทะ นั่นนั้นวา:- ดูกอนทานนารทะ สิ่งที่ดีนารื่นรมยใจมีอยู ตนไมทั้งหลาย ที่รื่นเริงใจก็ยังมี ถอยคํา ที่เปนสุภาษิตของกัสสป ใหอาตมารื่นเริงใจได. พระผูมีพระภาคเจา เมื่อทรงแสดงถึงความที่โรคของทาน เกสี ดาบสนี้ เปนสิ่งที่พระองคผูทรงเปนอันเตวาสิกใหสงบไดดวยประการอยางนี้แลว จึงไดตรัสอยางนี้. ก็อีกอยางหนึ่ง เมื่อจะใหมหาพรหมทั้งหมดกําหนดรูกรรมที่พรหมนั้น พกพรหม ทําไวในมนุษยโลกนั่นเอง จึงตรัสคํานี้ไว.
พกพรหม นั้น ระลึกถึงกรรมที่ตนไดทําไว ตามพระดํารัสของพระศาสดาไดแลว เมื่อจะทําการสดุดีพระตถาคต จึงไดกลาวคาถา สุดทายไววา :- พระองคทรงทราบอายุของขาพระองคนั่น ไดแนนอนแมสิ่งอื่นพระองคก็ทรงทราบเพราะ พระองคทรงเปนพระพุทธเจาแทจริง จริงอยางนั้น พระรัศมีอันรุงโรจนของพระองคนี้ จึงสองพรหมโลกใหสวางไสวอยู.
บรรดาบทเหลานั้น บทวา ตถา หิ พุทโธ ความวา เพราะวา พระองคทรงเปน พระพุทธเจาแทจริง อันธรรมดาวา พระะพุทธเจา ทั้งหลายจะไมมีสิ่งที่ไมทรงรูดวยวาทานเทานั้นชื่อวาพุทธะเพราะตรัสรูธรรมทุกอยางนั่นเอง.
บทวา ตถา หิ ตาย ความวา ก็อีกอยางหนึ่ง เพราะทรงเปนพระพุทธเจา นั่นเอง พระรัศมีจากพระสรีระของพระองคที่รุงโรจน.
บทวา โอภาสย ติฏติ ความวา พระรัศมีจากพระสรีระนี้ จึงสองพรหมโลก แมทั้งหมดนี้ใหสวางไสวอยู.
พระศาสดา เมื่อทรงใหพกพรหมรูพระพุทธคุณของพระองคไป พลางทรงแสดงธรรมไปพลาง จึงทรงประกาศสัจธรรมทั้งหลายในที่สุดแหงสัจธรรม จิตของพระพรหมประมาณหมื่นองคพนจากอาสวะทั้งหลายแลว เพราะไมยึดมั่น. พระผูมีพระภาคเจา ทรงเปนที่พึ่งของพระพรหมทั้งหลายดวยประการอยางนี้ ไดเสด็จจากพรหมโลกมาพระเชตวันวิหาร แลวทรงแสดงพระธรรมเทศนาแกภิกษุทั้งหลาย โดยทํานองที่ไดทรงแสดงแลวในพรหมโลกนั้น แลวทรงประชุมชาดกไววา เกสวดาบสในครั้งนั้น ไดแกพระพรหม ในบัดนี้ สวนกัปปมาณพไดแกเรา ตถาคตนั่นเอง ฉะนั้นแล.
จบ อรรถกถาพกพรหมชาดกที่ ๑๐
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
