ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตาแต่ไม่อิสระเพราะต้องเป็นไปตามเหตุปัจจัย

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า เมื่อใดบัณฑิตย่อมเห็นด้วยปัญญาว่าธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา เมื่อนั้นย่อมหน่ายในทุกข์ ความหน่ายในทุกข์นั้นเป็นทางแห่งความหมดจด (คาถาธรรมบท)

อนัตตา คือ ว่างเปล่า ไม่มีเจ้าของ ได้แก่ไม่มีอิสระเพราะอรรถว่าไม่เป็นไปในอำนาจเพราะใครๆ ไม่อาจให้เป็นไปในอำนาจว่าธรรมทั้งปวงจงอย่าแก่จงอย่าตาย

ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา ไม่ใช่สิ่งหนึ่งสิ่งใด ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชา แต่ไม่อิสระเพราะต้องเป็นไปตามเหตุปัจจัย ไม่ใช่เป็นไปตามใครคนหนึ่งคนใดที่จะบังคับด้วยความเป็นตัวตน ด้วยความเป็นอัตตา

หากทุกข์ใจ ใครสามารถทำให้ทุกข์ใจคลายได้?? ทุกข์เพราะไม่รู้ แต่ถ้าสามารถที่จะรู้ความจริง ไม่ว่าทุกข์ใดก็ตามก็สามารถที่จะคลายได้เพราะความเข้าใจที่ถูกต้อง

ไม่มีอะไรเสมอด้วยความเข้าใจถูกซึ่งสามารถจะทำให้ความทุกข์นั้นคลายลงได้ สามารถหมดความทุกข์โศกซึ่งทรัพย์ใดๆ ก็ไม่สามารถทำได้ นอกจากเข้าใจความจริงซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตร้ส เพราะฉะนั้น เครื่องปลื้มใจสูงสุดคือพระพุทธรัตนะ ถ้าไม่มีการตรัสรู้ความจริง ไม่มีใครสามารถรู้ความจริงได้ ถ้ารู้ว่าไม่มีเรา จะโศกเศร้าอะไร

ทรัพย์เครื่องปลื้มใจอย่างใดอย่างหนึ่งในที่นี้หรือในโลกอื่น หรือรัตนะใดอันประณีตในสวรรค์ ทรัพย์เครื่องปลื้มใจหรือรัตนะนั้นที่จะเสมอด้วยพระตถาคตไม่มีเลย (รัตนสูตร)

กราบบูชาคุณท่านอ.สุจินต์ บริหารวนเขตต์ และอนุโมทนาในกุศลจิตของทุกท่านค่ะ