ทัตวาอวชานาติสูตร ... เสาร์ที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๕๕๓

•••..... ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย .....•••... สนทนาธรรมที่ ...
•••..... มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา ....•••

พระสูตร ที่นำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ

วันเสาร์ ๖ พ.ย. ๒๕๕๓ เวลา ๐๙.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. คือ

ทัตวาอวชานาติสูตร

(ว่าด้วยคนเลว ๕ จำพวก มีบุคคลผู้ให้แล้วดูหมิ่น เป็นต้น)

... จาก ...

[เล่มที่ 36] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓- หน้าที่ ๒๙๙ - ๓๐๑

...นำสนทนาโดย...

ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

[เล่มที่ 36] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต เล่ม ๓๖ - หน้าที่ ๒๙๙ - ๓๐๑

๑. ทัตวาอวชานาติสูตร (ว่าด้วยคนเลว ๕ จำพวก มีบุคคลผู้ให้แล้วดูหมิ่น เป็นต้น)

[๑๔๑] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๕ จำพวกนี้ มีปรากฏอยู่ในโลก, ๕ จำพวกเป็นไฉน? คือ บุคคลให้แล้วย่อมดูหมิ่น ๑ บุคคลย่อมดูหมิ่น เพราะอยู่ร่วมกัน ๑บุคคลเป็นผู้เชื่อง่าย ๑ บุคคลเป็นผู้โลเล ๑ บุคคล เป็นผู้เขลาหลงงมงาย ๑. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลให้แล้วย่อมดูหมิ่น เป็นอย่างไร? คือ บุคคลบางคนในโลกนี้ ให้จีวรบิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร แก่บุคคล เขาย่อมคิดอย่างนี้ว่า เราให้ ผู้นี้รับ ดังนี้ ให้แล้วย่อมดูหมิ่นบุคคลนั้น ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลให้แล้วย่อมดูหมิ่น เป็นอย่างนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลย่อมดูหมิ่น เพราะอยู่ร่วมกัน เป็นอย่างไร? คือบุคคลบางคนในโลกนี้ อยู่ร่วมกับบุคคล สองสามปี ย่อมดูหมิ่นผู้นั้นเพราะอยู่ร่วมกันดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล ย่อมดูหมิ่นเพราะอยู่ร่วมกัน เป็นอย่างนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นผู้เชื่อง่าย เป็นอย่างไร? คือ บุคคลบางคนในโลกนี้ เมื่อเขากล่าวคุณหรือโทษของผู้อื่น ย่อมน้อมใจเชื่อโดยเร็วพลันดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลเป็นผู้เชื่อง่าย เป็นอย่างนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นผู้โลเล เป็นอย่างไร? คือ บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้มีศรัทธาเล็กน้อย มีความภักดีเล็กน้อย มีความรักเล็กน้อย มีความเลื่อมใสเล็กน้อย ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลเป็นผู้โลเล เป็นอย่างนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลผู้เขลาหลงงมงาย เป็นอย่างไร? คือ บุคคลบางคนในโลกนี้ ย่อมไม่รู้กุศลธรรม และอกุศลธรรม ย่อมไม่รู้ธรรมที่มีโทษและไม่มี-โทษ ย่อมไม่รู้ธรรมที่เลวและ ประณีต ย่อมไม่รู้ธรรมฝ่ายดำและฝ่ายขาว ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลเป็นผู้เขลาหลงงมงาย เป็นอย่างนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๕ จำพวกนี้แล มีปรากฏอยู่ในโลก.

จบทัตวาอวชานาติสูตรที่ ๑.

อรรถกถา ทัตวาอวชานาติสูตรที่ ๑

พึงทราบวินิจฉัยในทัตวาอวชานาติสูตรที่ ๑ แห่งวรรคที่ ๕ ดังต่อไปนี้ :- บทว่า สํวาเสน ได้แก่ เพราะการอยู่ร่วมกัน. บทว่า อาเทยฺยมุโข ได้แก่ตั้งหน้าเชื่ออธิบายว่า ตั้งหน้ายึดถือ. บทว่า ตเมนํ ทตฺวา อวชานาติ ความว่า ย่อมดูแคลนอย่างนี้ว่า ผู้นี้รู้จักแต่จะรับสิ่งที่เราให้เท่านั้น. บทว่า ตเมนํ สํวาเสน อวชานาติ ความว่า เป็นผู้โกรธในใครๆ เพียงเล็กน้อยแล้วมักกล่าวคำเป็นต้นว่า เรารู้กรรมที่ท่านทำไว้ เราทำอะไรอยู่ ตลอดกาลนานประมาณเท่านี้ เราพิจารณาทบทวนดูกรรมที่ท่านทำไว้และไม่ได้ทำไว้มิใช่หรือ ทีนั้นคนนอกนี้คิดว่าโทษไรๆ ของเราจักมีเป็นแน่ จึงไม่ สามารถจะโต้ตอบอะไรๆ ได้. บทว่า ตํ ขิปฺปญฺเว อธิมุจฺจิโต โหติ ความว่า บุคคลย่อมเชื่อทั้งคุณและโทษนั้นทันทีทันใด. ก็บุคคลนี้ท่านกล่าวว่า ชื่อว่า อาทิยนมุโข เพราะอรรถว่า เชื่อง่าย. แต่ในบาลีว่า อาธียมุโข คือ ตั้งหน้าเชื่อ อธิบายว่า ตั้งหน้าแต่จะรับทั้งคุณหรือโทษ ด้วยความเชื่อง่าย ดุจบ่อที่เขาขุดที่หนทางคอยรับแต่น้ำที่ไหลมาๆ . บทว่า อิตฺตรสทฺโธ คือ มีศรัทธานิดหน่อย. ในบทว่า กุสลากุสเล ธมฺเม น ชานาติความว่าไม่รู้ธรรมเป็นกุศลว่า ธรรม เหล่านี้เป็นกุศล ไม่รู้ธรรมเป็นอกุศลว่า ธรรมเหล่านี้เป็นอกุศล. อนึ่ง ไม่รู้ธรรมมีโทษ คือ ธรรมที่เป็นไปกับโทษว่า ธรรมเหล่านี้มีโทษ ไม่รู้ธรรมไม่มีโทษ คือ ธรรมที่ไม่เป็นไปกับโทษ ว่า ธรรมเหล่านี้ไม่มีโทษไม่รู้ธรรมเลว ว่า เลว ไม่รู้ธรรมประณีตว่า ประณีต. บทว่า กณฺหสุกฺกสปฺปฏิภาเค ได้แก่ บุคคลย่อมไม่รู้ว่า ธรรมฝ่ายดำเหล่านี้ ชื่อว่าเทียบกันเพราะห้ามกันธรรมฝ่ายขาวตั้งอยู่ และธรรมฝ่ายขาวเหล่านี้ ชื่อว่า เทียบกันเพราะห้ามกันธรรมฝ่ายดำตั้งอยู่ ดังนี้.

จบอรรถกถาทัตวาอวชานาติสูตรที่ ๑