ความจริงแห่งชีวิต [130] โมหมูลจิต ๒ ประเภท - วิจิกิจฉาสัมปยุตต์ และ อุทธัจจสัมปยุตต์

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

โม​หมู​ล​จิต ต่างกันเป็น ๒ ดวง คือ ดวงหนึ่งเป็นวิ​จิ​กิจ​ฉา​สัมปยุต​ต์ เกิดร่วมกับวิจิกิจฉาเจตสิกซึ่งสงสัยในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ขันธ์ ธาตุ อดีต ปัจจุบัน อนาคต เป็นต้น อีกดวงหนึ่งเป็นอุทธัจ​จ​สัมปยุต​ต์

โมห​เจตสิก เป็นเจตสิกที่ไม่รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง แม้ว่า​กำลังเผชิญหน้า​กับอารมณ์ ก็ไม่สามารถรู้ลักษณะที่แท้จริงของอารมณ์ที่ปรากฏได้ เช่น ในขณะที่กำลังเห็นนี้ ไม่รู้ว่า​สิ่งที่ปรากฏทางตา​เป็นสภาพธรรมชนิดหนึ่ง เมื่อไม่รู้ก็สงสัยว่า​ลักษณะของสภาพธรรมที่เพียงปรากฏทางตา​นั้น ต่างกับที่เคยเข้าใจว่าสิ่งที่เห็นเป็นคน หรือเป็นวัตถุสิ่งของอย่างไร ขณะใดที่สงสัย ขณะนั้นเป็นโมหมูลจิตวิจิกิจฉา​สัมปยุตต์ แต่ก็ไม่ใช่ว่า​ความสงสัยจะเกิดตลอดเวลา ขณะใดที่สงสัยในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ และในลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏ ขณะนั้นเป็นโมหมูลจิตที่เกิดร่วมกับวิจิกิจฉา​เจตสิก

โดยปกติ เมื่อเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสกายแล้ว ถ้า​ขณะนั้นจิตที่เกิดต่อไม่เป็นกุศลจิต หรืออกุศลจิตประเภทอื่นๆ ก็เป็นโมหมูลจิตอุทธัจจสัมปยุตต์ เพราะว่า​ขณะนั้นไม่ได้มีความสงสัยเกิดร่วมด้วย ไม่มีโลภเจตสิกเกิดร่วมด้วย ไม่มีโทสเจตสิกเกิดร่วมด้วย ฉะนั้น จึงรู้ลักษณะของโมหมูลจิตอุทธัจจสัมปยุตต์ได้ว่า ขณะใดที่หลงลืมสติ ขณะนั้กำลังไม่รู้ในสภาพของอารมณ์ที่ปรากฏ และขณะที่อกุศลจิตไม่เกิดร่วมกับโลภเจตสิก หรือโทสเจตสิก และวิจิกิจฉา​เจตสิก อกุศล​จิต​ขณะ​นั้น​ก็​เป็น โม​หมู​ล​จิต อุทธัจ​จ​สัมปยุต​ต์ ดัง​นั้น โม​หมู​ลจิต ๒ ดวง คือ

อุ​เปกฺ​ขา​สหคตํ วิ​จิ​กิจฺ​ฉา​สมฺป​ยุตฺ​ตํ ๑ ดวง

อุ​เปกฺ​ขา​สหคตํ อุทฺ​ธจฺจ​สมฺป​ยุตฺ​ตํ ๑ ดวง

รวม​อกุศล​จิต ๑๒ ดวง เป็น​สัมปยุต​ต์ ๘ ดวง เป็น​วิปป​ยุต​ต์ ๔ ดวง

โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ จัดพิมพ์เผยแพร่ โดย คณะกรรมการ ศิลปะ และวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม์พรรษา ครบ ๗๕ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๕

ขอเชิญอ่าน หรือดาวน์โหลดหนังสือ ...

ปรมัตถธรรมสังเขป

ขอเชิญอ่านตอนต่อไป ...

ความจริงแห่งชีวิต

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ คุณแม่ และ สรรพสัตว์