แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๑๒๙ ตอนที่ ๑๒๘๑ – ๑๒๙๐

การเกิดเป็นมนุษย์ เป็นสุคติภูมิ มีความสุขมากไหมเกิดเป็นมนุษย์ บางท่านอาจจะพอเห็นทุกข์บ้างแล้วของการเกิดเป็นมนุษย์ แต่แม้ว่าจะเห็นทุกข์บ้าง ก็ยังไม่ใช่ทุกข์ที่แท้จริง เพราะฉะนั้น ถึงแม้ว่าจะเกิดเป็นมนุษย์ซึ่งเป็นสุคติภูมิ ก็ยังไม่พ้นจากทุกข์ในภพ ยังจะต้องมีการเกิดอีก ยังจะต้องมีการตายอีกอยู่เรื่อย ๆ แม้ในสุคติภูมิก็ตาม หรือถึงแม้จะเกิดในสวรรค์ ก็จะต้องถึงกาลที่สิ้นสุดของการเป็นเทพในสวรรค์ เพราะยังไม่พ้นจากอภิสังขารูปธิ คือ เจตนาที่ยังเป็นกุศลบ้าง เป็นอกุศลบ้าง ตราบใดที่ยังมีกิเลสอยู่ นี่คือ อุปธิ ๔