แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๑๖ ตอนที่ ๑๕๑ – ๑๖๐

การเจริญสติปัฏฐาน เจริญเป็นปกติ แล้วปกติของปุถุชนที่ยังไม่ได้เป็นพระอริยบุคคลนั้น มีใครยับยั้งโลภะ โทสะ โมหะ ได้ไหม ถ้าเป็นการเจริญสมาธิที่เป็น สมถภาวนา ผู้นั้นก็ระงับไว้ ยับยั้งไว้ด้วยนัยวิธีต่างๆ แต่ความเป็นตัวตนที่ยับยั้งที่ระงับที่สงบนั้น ไม่รู้เลยว่า เป็นสภาพของนามธรรมและรูปธรรมที่อาศัยเหตุปัจจัยของความสงบ ทำให้สงบระงับกิเลสอกุศลต่าง ๆ ไว้เพียงชั่วคราว แต่ผู้ที่เจริญสติปัฏฐาน ไม่ใช่เจริญอย่างสมถภาวนา สติเป็นสภาพที่ระลึก เมื่ออาศัยการฟังเข้าใจแล้ว สติก็เกิดขึ้นระลึกรู้ลักษณะของรูปบ้าง ระลึกรู้ลักษณะของนามบ้าง ทีละเล็กทีละน้อยตามปกติที่ท่านได้สะสมมาแต่ละบุคคล เมื่อมีปัจจัยของโทสะ โทสะก็เกิด โลภะประเภทใดอาศัยเหตุปัจจัยเกิดขึ้น สติระลึกรู้ได้ขณะใด สติก็เกิดขึ้นระลึกรู้ในขณะนั้น