เป็นเราด้วยตัณหา มานะและทิฏฐิ

ผู้ฟัง ลักษณะของความเป็นตัวตน ตัวเรากับของเรา เป็น ลักษณะต่างกันหรือไม่

ท่านอาจารย์ ก็เป็นชีวิตประจำวัน มีอะไรเป็นของคุณสุกัญญาบ้างที่ตัว

ผู้ฟัง ถ้าที่ตัวเรา ก็แขนเรา ตาเรา

ท่านอาจารย์ เป็นของเราใช่ไหม

ผู้ฟัง เป็นของเรา ก็เป็นตัวเรา

ท่านอาจารย์ เป็นตัวเราหรือเป็นของเราก็แล้วแต่ว่าตอนนั้นจะคิดยังไง เหมือนช้อนของเรา เหมือนผ้าของเรา เหมือนเสื้อของเรา ก็โดยนัยเดียวกัน ก็ของเรา แต่ว่านี่เป็นตัวของเรา นี่เป็นของๆ เรา ฟันของเรา ไม่ใช่ของคนอื่น แต่เป็นของเรา นั่นคือความเป็นเราด้วยของเรา

ผู้ฟัง แต่ว่าลักษณะที่ไม่มีตัวตน สัตว์ บุคคล ยังมีความเข้าใจว่า ไม่มีตัวเรา

ท่านอาจารย์ คนที่เป็นพระโสดาบันไม่มีมิจฉาทิฏฐิ ความเห็นผิดใน สภาพธรรมว่าเป็นของท่านเลย ไม่มีความเห็นผิดแต่ยังมีความเป็นของท่าน แต่ไม่มี ความเห็นผิดเลย

ผู้ฟัง มีคนมาว่ากล่าวเราๆ ก็มีความรู้สึกว่าทำไมจะต้องเป็นเรา อย่างนี้เป็นลักษณะของมานะหรือเปล่า

ท่านอาจารย์ โดยมากเราจะเห็นมานะหยาบๆ แต่ไม่มีใครว่าเลย นั่งอย่าง นี้มีมานะได้ไหม ก็ยังได้ เราด้วยความสำคัญในเรา นั่นเป็นลักษณะของมานะ เราด้วย มานะ ยังไม่ต้องมีใครว่าเลย เราแล้ว

ผู้ฟัง สัตว์ บุคคล ตัวตนที่เราศึกษาพระธรรม แล้วเราจะต้องละ สัตว์ บุคคล ตัวตนนี่ก็ครอบคลุมหมดทั้ง ๔ ที่กล่าวใช่ไหม ทิฏฐิ ตัณหา มานะ แต่ที่จริง แล้วโดยชีวิตประจำวัน โดยสภาพธรรมมันรวมๆ กันอยู่

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 145