อวิชชาเป็นปัจจัยให้ทำบุญ-บาป

กฤษณา   สำหรับทิฏฐุชุกรรม บุญที่สำเร็จด้วยการกระทำความเห็นให้ถูก ตรง ท่านอาจารย์สุจินต์ คือการกระทำความเห็นให้ถูกตรง หมายถึงในระดับของสติปัฏฐานหรือเปล่า หรือว่าเป็นบุญทั่วๆไป

ท่านอาจารย์ ทั่วๆไปค่ะ เพราะว่าเป็นบุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ไม่ใช่เข้าไปอยู่ในข้อของภาวนา

กฤษณา   คือปัญญายังไม่ต้องถึงขั้นระดับสติปัฏฐานก็ได้ ที่กระทำความเห็นให้ถูก

ท่านอาจารย์ กระทำความเห็นให้ถูก คือ เป็นกุศลแล้วก็เห็นถูก

กฤษณา   มีความเห็นถูกต้อง ไม่เป็นมิจฉาทิฏฐิ

ท่านอาจารย์ ในเหตุ ในผล

กฤษณา   ได้กล่าวไว้ในตอนต้นแล้วว่า เมื่อมีกิเลส กิเลสก็เป็นเหตุให้กระทำกรรมทั้งที่เป็นอกุศลกรรมบ้าง และที่เป็นกุศลกรรมบ้าง ซึ่งเราก็ได้พูดคุยกันไปในเรื่องของอกุศลกรรมบถ แล้วก็บุญกิริยา ๑๐ ไปแล้ว ทีนี้คำถามก็คือว่า ในเมื่อกิเลสเป็นสภาพธรรมที่ไม่บริสุทธิ์เศร้าหมอง แล้วก็ทำจิตใจให้เศร้าหมองเร่าร้อนด้วยแล้ว เป็นเหตุให้กระทำอกุศลนั้นก็ไม่เป็นปัญหา แต่ว่ากิเลสที่เป็นเหตุให้กระทำกุศลเป็นได้อย่างไร ขอเรียนเชิญท่านอาจารย์สุจินต์ตอบปัญหา อันนี้อ่านจากปรมัตธรรมสังเขป ก็มีข้อความที่ว่า เมื่อมีกิเลสกิเลสก็เป็นเหตุให้กระทำกรรมที่เป็นอกุศลกรรมบ้าง ที่เป็นกุศลกรรมบ้าง ทีนี้ก็สงสัยว่า กิเลสเป็นเหตุให้กระทำกุศลกรรมได้อย่างไร ถ้าจะพูดโดยนัยของปฏิจจสมุปบาทจะเป็นอย่างไร

ท่านอาจารย์ ค่ะ อวิชชาเป็นปัจจัยให้เกิดสังขาร อวิชชาเป็นโมหเจตสิกทำให้เกิดสังขาร คือ อกุศลกรรมและกุศลกรรม

กฤษณา   คือโมหะเป็นกิเลสตัวหนึ่ง

ท่านอาจารย์ อวิชชาเป็นปัจจัยให้เกิดสังขาร สังขารก็ได้แก่เจตนาเจตสิกที่เกิดกับอกุศลจิตและกุศลจิต