ปสาทรูป ๕ เป็นปัญจทวาร

อดิศักดิ์   อาจารย์บอกว่าทางมโนทวารคือภวังคุปัจเฉทะ ทีนี้ถ้าทางปัญจทวารก็มีภวังคุปัจเฉทะเหมือนกัน

ท่านอาจารย์    ค่ะ แต่ก่อนที่ภวังค์คุปัจเฉทะจะเกิด รูปกระทบกับปสาทและกระทบภวังค์

อดิศักดิ์   ครับ ทีนี้ทางปัญจทวาร จะถือว่าตอนไหนเป็นปัญจทวาร

ท่านอาจารย์    รูปกระทบกับปสาทจึงกระทบภวังค์ เพราะฉะนั้นปสาทรูปเป็นทวารทางปัญจทวาร

อดิศักดิ์   ก็ไม่ก่อนอาวัชชนะ ถ้าก่อนอาวัชชนะมันจะต้องเป็นภวังคุปัจเฉทะ ใช่ไหมครับ

ท่านอาจารย์    ค่ะ แต่เนื่องจากอาศัยรูปกระทบปสาท ถ้าไม่มีรูป ไม่มีปสาท จิตเห็นไม่ได้ ถ้าไม่มีเสียง ไม่มีโสตปสาท จิตได้ยินเกิดไม่ได้ ด้วยเหตุนี้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ใช่มีแต่ภวังคุปัจเฉทะ แต่ต้องมีตัวทวาร สำหรับที่จะกระทบกับรูป เช่นทางตาต้องมีจักขุปสาทที่จะกระทบกับสิ่งที่กำลังปรากฏ สีสันวัณณะต่างๆ ทางหูก็ต้องมีโสตทวารสำหรับกระทบเสียง ซึ่งทางใจไม่มีพวกนี้ ใช่ไหมคะ

อดิศักดิ์   ครับ เพราะฉะนั้นทางปัญจทวาร  ปัญจทวารก็คืออดีตภวังค์

ท่านอาจารย์    ไม่ใช่ค่ะ ปสาทรูปที่กระทบกับสี ที่กระทบกับเสียง เป็นตัวทวาร เพราะเหตุว่ารูปพวกนั้นกระทบพวกนี้

อดิศักดิ์   ตัวทวารนั่นคือปสาทรูป ๕

ท่านอาจารย์    ค่ะ

อดิศักดิ์   ตัวทวารถ้าเรียกว่าปัญจทวาร ปัญจทวารก็คือปสาทรูป ๕

ท่านอาจารย์    ถูกต้องค่ะ

อดิศักดิ์   แต่ถ้าทางใจ ก็ต้องเป็นภวังคุปัจเฉทะ

ท่านอาจารย์    ค่ะ  เพราะเหตุว่าจิตที่จะรู้อารมณ์อื่นต้องมีทางคือทวาร เพราะฉะนั้นก็ต้องหาทวารให้เจอว่าทวารไหน ทางไหน