สมุฏฐานของรูป

บุษบง รูปธรรมที่ทุกคนมีอยู่ จะประกอบด้วยเหตุที่เกิดมีด้วยกัน ๔ อย่าง คือ ๑. กรรม ๒. จิต ๓. อาหาร ๔. อุตุ

ท่านอาจารย์    อันนี้ชัดเจนขึ้นไหมว่า กำลังพูดเรื่องรูปที่ทุกคนมี ตั้งแต่เกิดจนกระทั่งถึงเดี๋ยวนี้ ต้องมีสมุฏฐาน ต้องมีธรรมที่ก่อตั้งให้เกิดรูป พายุในทะเล หรืออะไรๆก็ตาม ก็ต้องมีธรรมที่ก่อตั้งให้เกิดทั้งนั้น สภาพธรรมทั้งหลายจะเกิดขึ้นมาเองตามลำพังลอยๆ ไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นเรื่องของจิตก็เป็นเรื่องหนึ่ง มีสมุฏฐานให้เกิด เรื่องของเจตสิกก็มีปัจจัยให้เกิด พอถึงเรื่องของรูป ต่างกับจิต ต่างกับเจตสิก แต่แม้กระนั้นรูปก็ต้องมีสมุฏฐาน คือ ธรรมที่ก่อตั้งให้เกิดรูป ไม่ใช่รูปจะเกิดขึ้นมาได้เองลอยๆ ถ้าพูดถึงสมุฏฐานคือ ธรรมที่ก่อตั้งให้เกิดรูปแล้วมี ๔ สมุฏฐาน คือ

๑. กรรม เป็นสมุฏฐานให้เกิดรูป รูปใดที่เกิดเพราะกรรมเป็นสมุฏฐาน รูปนั้นชื่อว่า “กัมมชรูป” แล้วก็จิตเป็นสมุฏฐานให้เกิดรูป รูปใดที่เกิดเพราะจิตเป็นสมุฏฐาน รูปนั้นชื่อว่า “จิตตชรูป”

คือ ๑. กรรม เป็นสมุฏฐานให้เกิดรูป รูปใดเกิดเพราะกรรม รูปนั้นชื่อว่า “กัมมชรูป” ถ้าได้ยินชื่อกัมมชรูปที่ไหน ให้ทราบได้ว่า รูปประเภทนี้ต้องเกิดเพราะกรรมอย่างเดียว เกิดจากอย่างอื่นเป็นสมุฏฐานไม่ได้

อีกประการหนึ่ง ก็คือจิตเป็นสมุฏฐานให้เกิดรูป รูปใดที่เกิดเพราะจิตเป็นสมุฏฐาน รูปนั้นชื่อว่า “จิตตชรูป” ถ้าได้ยินคำว่าจิตตชรูปที่ไหน ให้ทราบได้ว่า รูปประเภทนี้ต้องเกิดเพราะจิตเป็นสมุฏฐานเกิดเพราะกรรมไม่ได้ เกิดเพราะสมุฏฐานอื่นไม่ได้เลย รูปแต่ละรูปต้องมีแต่ละสมุฏฐาน คือ รูปหนึ่งก็มีสมุฏฐานหนึ่ง จะมีทั้ง ๔ สมุฏฐานไม่ได้

และนอกจากนั้นก็มีอุตุ ความเย็นความร้อนเป็นปัจจัยให้รูปเกิดขึ้น เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิดขึ้นด้วย เพราะฉะนั้นรูปใดเกิดจากอุตุ คือ ความเย็นความร้อน รูปนั้นชื่อว่า “อุตุชรูป”

และอีกสมุฏฐานหนึ่งคืออาหาร ได้แก่อาหารที่เรารับประทานเข้าไปทุกวันๆ  เป็นสมุฏฐานก่อตั้งให้เกิดรูปด้วย รูปใดที่เกิดเพราะอาหาร รูปนั้นชื่อว่า “อาหารชรูป”

มีใครสงสัยใน ๔ คำนี้บ้างไหมคะ กัมมชรูป จิตตชรูป อุตุชรูป อาหารชรูป

บุษบง กรรมนี่เรียกว่า “วิบาก” ได้ไหมคะ

ท่านอาจารย์ ไม่ใช่ค่ะ รูปคือรูป ไม่ปนกันแล้ว เพราะฉะนั้นศึกษาธรรมต้องตรงและต้องละเอียด จะพูดเรื่องอะไร จะพูดเรื่องรูปก็คือรูป แต่รูปนี้เกิดเพราะกรรมเป็นสมุฏฐาน

บุษบง อ๋อ วิบากนี่เป็นจิตไปแล้ว กราบให้ท่านอาจารย์อธิบายกัมมชรูปด้วยค่ะ

ท่านอาจารย์ รูปที่เกิดเพราะกรรมเป็นสมุฏฐาน

บุษบง แค่นี้หรือคะ

ท่านอาจารย์ ยกตัวอย่างได้ไหมคะ

ผู้ฟัง  ก็ตัวเรานี่แหละค่ะ ใช่ไหมคะ เราเกิดมาเพราะกรรม

ท่านอาจารย์ ตัวเรานี่แยกออกไปโดยอากาศธาตุแทรกคั่นอย่างละเอียดยิบ เป็นแต่ละรูป จะมีรูปบางกลุ่มเกิดจากกรรมเป็นสมุฏฐาน บางกลุ่มเกิดจากจิตเป็นสมุฏฐาน บางกลุ่มเกิดจากอุตุเป็นสมุฏฐาน บางกลุ่มเกิดจากอาหารเป็นสมุฏฐาน

จักขุปสาทรูป ชิวหาปสาทรูป กายปสาทรูป พวกปสาทรูปทั้งหมดเกิดเพราะกรรมเป็นสมุฏฐาน

ภาวรูป สภาพที่ทำให้ปรากฏเป็นหญิงหรือชาย ก็มีกรรมเป็นสมุฏฐาน