โลกุตตรจิต

สำหรับโลกุตตรจิตมีเพียง ๒ ชาติ คือ โลกุตตรกุศลประเภทหนึ่ง และเป็นโลกุตตรวิบากประเภทหนึ่ง ไม่มีโลกุตตรกิริยาจิต

โลกุตตรจิตมี ๘ ดวง คือ โสตาปัตติมรรคจิตเป็นโลกุตตรกุศล สกทาคามิมรรคจิตเป็นโลกุตตรกุศล อนาคามิมรรคจิตเป็นเป็นโลกุตตรกุศล อรหัตตมรรคจิตเป็นโลกุตตรกุศล

ส่วนวิบาก คือ ผลของกุศล เมื่อชื่อว่ากุศลแล้ว ย่อมเป็นปัจจัยให้ผลจิต หรือวิบากจิตเกิดขึ้น เพราะเหตุว่ากุศลเป็นเหตุ สำหรับกิริยาจิตและวิบากจิตเท่านั้นที่จะไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก แต่สำหรับธรรมที่เป็นกุศลหรืออกุศลแล้วเป็นเหตุ

เพราะฉะนั้นโสตาปัตติมรรคจิตเป็นโลกุตตรกุศล ก็เป็นปัจจัยให้โลกุตตรวิบากจิต คือ โสตาปัตติผลจิตเกิดต่อทันที ไม่มีระหว่างคั่น กุศลอื่นทั้งหมดไม่สามารถที่จะให้ผลทันทีสืบต่อจากกุศลจิตได้ แต่ว่าสำหรับโลกุตตรกุศลแล้ว ไม่มีธรรมอื่นมาคั่นระหว่างกุศลจิตและวิบากจิต

เพราะฉะนั้นทันทีที่โสตาปัตติมรรคจิตดับ โสตาปัตติมรรคจิตเป็นโลกุตตรกุศลดับ โสตาปัตติผลจิตซึ่งเป็นโลกุตตรวิบากจิตเกิดต่อทันที เวลาที่สกทาคามิมรรคจิตซึ่งเป็นโลกุตตรกุศลดับ สกทาคามิผลจิตซึ่งเป็นโลกุตตรวิบากจิตเกิดต่อทันที เวลาที่อนาคามิมรรคจิตซึ่งเป็นโลกุตตรกุศลดับ อนาคามิผลจิตซึ่งเป็นโลกุตตรวิบากจิตเกิดต่อทันที เวลาที่อรหัตมรรคจิตดับลง อรหัตมรรคจิตเป็นโลกุตตรกุศลดับลง อรหัตผลจิตเป็นวิบากจิตเกิดต่อทันที