ภวังคจิตเกิดพร้อมกับปฏิสนธิจิตหรือไม่

ถาม   ผมอยากทราบว่า ปฏิสนธิจิตและภวังคจิตเกิดพร้อมกันหรือว่า...

ส.   พร้อมกันไม่ได้ค่ะ จิตของแต่ละบุคคลเกิดขึ้นทีละขณะ เมื่อจุติจิตดับไปแล้ว จิตดวงที่เกิดสืบต่อจากจุติจิตของชาติก่อน ชื่อ ปฏิสนธิจิต เพราะเหตุว่ากระทำกิจสืบต่อจากจุติจิตของชาติก่อน ขณะนั้นทำกิจสืบต่อขณะที่เกิดในภพนี้ เป็นการเกิดสืบต่อจากจุติจิตของชาติก่อน ขณะเดียวแล้วก็ดับไป และกรรมซึ่งทำให้ปฏิสนธิจิตเกิด ยังไม่ได้สิ้นสุดการให้ผลเพียงทำให้ปฏิสนธิจิตเกิด แต่ยังเป็นปัจจัยให้วิบากจิตประเภทเดียวกันกับปฏิสนธิเกิดสืบต่อจากปฏิสนธิจิตที่ดับไป แต่ว่าจิตที่เกิดสืบต่อจากปฏิสนธิจิตทำภวังคกิจ และชื่อว่า “ปฐมภวังค์” เพราะเป็นภวังคจิตดวงแรกต่อจากปฏิสนธิจิต

ผู้ฟัง    ภวังคจิตเป็นจิตที่เกิดจาก...

ส.   ต่อจากปฏิสนธิจิต แล้วก็เกิดสืบต่อไปเรื่อย ๆ ในระหว่างที่วิถีจิตไม่เกิดขึ้น ขณะใดที่ไม่มีการเห็น เป็นภวังคจิต เวลาที่ยังไม่มีการได้ยิน ก็เป็นภวังคจิต

เพราะฉะนั้นให้ทราบว่าจิตที่กำลังเห็น กำลังได้ยิน กำลังได้กลิ่น กำลังลิ้มรส กำลังรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส กำลังคิดนึก ไม่ใช่ภวังคจิต เป็นวิถีจิต จิตใดก็ตามที่ไม่ใช่ปฏิสนธิจิต ไม่ใช่ภวังคจิต ไม่ใช่จุติจิตแล้ว จิตนั้น ๆ เป็นวิถีจิต เพราะเหตุว่าเป็นจิตที่รู้อารมณ์ในโลกนี้ ถ้านอนหลับสนิท โลกนี้ไม่ปรากฏเลย โลกนี้จะเป็นอย่างไรก็ไม่รู้ จะเย็น หรือจะร้อน จะมีเสียงอะไร เสียงฟ้าร้อง เสียงฝนตก เสียงลมพัด ของโลกนี้ทั้งหมดไม่ปรากฏในขณะที่เป็นภวังคจิต เพราะเหตุว่าภวังคจิตไม่รู้อารมณ์ของโลกนี้