วิถีจิต

เคยมีความทรงจำเกี่ยวกับโลกนี้ เกี่ยวกับบุคคลต่าง ๆ  ที่เคยพบเห็นในโลกนี้ แต่ก็ไม่ปรากฏเลย แม้แต่ความจำในขณะที่เป็นภวังคจิต ตัดขาดจากอารมณ์ต่าง ๆ ที่ปรากฏในโลกนี้ทั้งหมด ในขณะที่กำลังเป็นภวังคจิต

เพราะฉะนั้นให้ทราบว่า ที่กำลังเห็นไม่ใช่ภวังคจิต แต่ว่าเป็นวิถีจิตที่เกิดขึ้นเห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา จิตใดก็ตามซึ่งเกิดขึ้นเห็น หรือว่ารู้ หรือว่ายินดีพอใจในสิ่งที่กำลังปรากฏทางตา จิตขณะนั้นทั้งหมดเป็นวิถีจิต ขณะที่มีการได้ยินเสียงในขณะนี้ แล้วก็รู้ลักษณะของเสียง แล้วก็มีความพอใจ ไม่พอใจ เป็นกุศลและอกุศลที่กำลังรู้เสียงนั้น ขณะนั้นไม่ใช่ภวังคจิต ขณะนั้นเป็นวิถีจิต แต่เมื่อเป็นจิตที่เกิดขึ้นรู้เสียง วิถีจิตทั้งหมดที่เกิดขึ้นรู้เสียง จึงเป็นโสตทวารวิถีจิต นั่นเป็นภาษาบาลีนะคะ แต่ตามความเป็นจริงก็คือเป็นจิตที่เกิดขึ้นรู้เสียงทางหู

เพราะฉะนั้นในขณะนี้กำลังมีสภาพธรรมที่เป็นปกติในชีวิตประจำวัน เป็นวิถีจิตเกิดขึ้น ทางตาทั้งหมดเป็นจักขุทวารวิถีจิต ทางหูทั้งหมดที่ได้ยินเสียงเป็นโสตทวารวิถีจิต ทางจมูกทั้งหมดก็เป็นฆานทวารวิถีจิต ทางลิ้นที่ลิ้มรส รู้รส พอใจในรส ไม่พอใจในรสทั้งหมดก็เป็นชิวหาทวารวิถีจิต ทางกายที่กำลังกระทบสัมผัสอารมณ์ของโลกนี้ ที่กำลังเย็น กำลังร้อน กำลังอ่อน กำลังแข็ง ก็เป็นกายทวารวิถีจิต

เพราะฉะนั้นก็คงจะเข้าใจในความหมายของวิถีจิตได้ว่า ขณะใดที่ไม่ใช่ปฏิสนธิจิต ไม่ใช่ภวังคจิต ไม่ใช่จุติจิต จิตนั้น ๆ เป็นวิถีจิต แล้วแต่ว่าจะเป็นจักขุทวารวิถีจิต หรือโสตทวารวิถีจิต หรือฆานทวารวิถีจิตที่รู้กลิ่น หรือชิวหาทวารวิถีจิตที่รู้รส หรือกายทวารวิถีจิต ที่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสกาย หรือมโนทวารวิถีจิตที่รู้อารมณ์ต่าง ๆ ทางใจ