กุศลเป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้อัพยากตธรรมเกิดได้

สำหรับกุศลเป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดอัพยากตธรรม   สำหรับอัพยากตะ  ก็ได้แก่   จิตและเจตสิกซึ่งเป็นวิบาก   ได้แก่ จิตและเจตสิกซึ่งเป็นกิริยา  และได้แก่รูปธรรม   แต่สำหรับอุปนิสสยปัจจัยนั้น   เป็นปัจจัยให้เกิดจิตและเจตสิกซึ่งเป็นนามธรรมเท่านั้น   ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูปธรรมด้วย

อุปนิสสยปัจจัยเป็นปัจจัยให้จิตและเจตสิก   ซึ่งเป็นปัจจยุปบันนธรรมเกิดขึ้น

เพราะฉะนั้นสำหรับผู้ที่มีกุศลจิตเกิดขึ้น เป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดอัพยากตธรรม   คือให้เกิดวิบากจิต   เป็นไปได้ไหมคะ   อย่างผู้ที่จะทำบุญ   อาจจะต้องเสวยทุกขเวทนาทางกาย  ได้ไหม ?  ได้   ต้องลำบาก  ต้องเดือดร้อน   ต้องแสวงหา   

ถ้าท่านที่จะไปนมัสการสังเวชนียสถาน   จะทราบว่าในบางแห่ง  สถานที่พักไม่สะดวกเลย   แต่ท่านมีกุศลสัทธาเกิดขึ้นที่จะไปนมัสการสังเวชนียสถาน   นั่นเป็นกุศลจิต   แต่เป็นปัจจัยให้เกิดทุกขกายวิญญาณ เช่น ที่เมืองสาวัตถี   ที่พักไม่สะดวกเลย   ถ้าอยากจะพักที่อื่นก็จะได้นมัสการพระเชตวันมหาวิหารในระยะเวลาสั้น ๆ   แล้วก็รีบกลับไปที่พักที่อื่นที่สะดวกสบาย   แต่ถ้าอยากจะที่ใกล้ ๆ พระเชตวันมหาวิหาร   ก็จะต้องพักที่โรงแรมที่เมืองสาวัตถี   ซึ่งไม่สะดวกด้วยประการทั้งปวง   เป็นโรงแรมซึ่งเป็นบ้านของมหาราชาในอดีต เก่าแก่มาก  แล้วทุกอย่างไม่ได้รับการบูรณะซ่อมแซมเลย ห้องน้ำไม่สะดวก   ห้องนอนมีจริง  แต่มุ้งไม่มีเลย   และถ้าไปหลาย ๆ คน   ห้องหนึ่งก็ต้องนอนกันอย่างน้อยก็ ๘ คน ๙ คน   หรือ ๑๐ คน   แล้วแต่จำนวนของผู้ที่ไป  มุ้งไม่มี   ทุกคนก็ต้องห่อผ้าพันตัวเอง  เพื่อที่จะกันยุงกัด

นั่นก็เป็นกุศลเป็นปัจจัยให้เกิดอัพยากตธรรม  คือ แล้วแต่จะเป็นกุศลวิบาก  หรืออกุศลวิบากได้

หรือว่าท่านที่ต้องการจะกระทำกุศล   แต่ว่าจะต้องทำด้วยความสุจริต   ไม่ใช่การคดโกง   เพราะฉะนั้นท่านก็จะต้องมีความพากเพียรในการที่จะแสวงหาปัจจัยที่จะทำกุศล   อาจจะต้องลำบาก   แต่เป็นปัจจัยที่ได้มาด้วยความสุจริต

เพราะฉะนั้นกุศลนั่นเองก็เป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดอัพยากตธรรม  คือ อกุศลวิบากทางกายได้

นี่ก็เป็นชีวิตประจำวันจริงๆ   ซึ่งเกิดขึ้นเป็นไปตามเหตุการณ์ต่างๆ   แล้วแต่ละท่าน  ถ้าจะคิดก็คงจะสงสัยว่า ทำไมจะต้องเป็นอย่างนี้กับตัวท่าน  แต่ก็ให้ทราบได้ว่า   ทุกอย่างแล้วแต่ปัจจัยทั้งสิ้น   และปัจจัยที่กว้างขวางมากปัจจัยหนึ่ง   ก็คือ  ปกตูปนิสยปัจจัย   

ถ้าท่านผู้ใดเกิดกุศล   แล้วไม่ทำอะไรเลย   เพื่อที่จะได้สบาย ๆ   กุศลนั้นจะสำเร็จไหมคะ   กุศลนั้นก็ย่อมไม่สำเร็จ   ไม่ว่าการที่จะปรุงอาหาร   มือที่กระทบสัมผัส   ก็อาจจะเป็นทุกขกายวิญญาณที่ไม่สบายก็ได้ในขณะนั้น   แต่เพราะเหตุว่ากุศลจิตเกิดขึ้น  และต้องการที่จะทำกุศลกรรมให้สำเร็จไป

เพราะฉะนั้นสัทธาซึ่งเป็นกุศลจิตนั้นเอง   ก็เป็นปัจจัยให้อัพยากตธรรมเกิดได้