การท่องพุทโธทำให้ระลึกถึงพระพุทธคุณได้หรือไม่

ส.   ถ้าไม่พูด พุทโธ ระลึกถึงพระคุณได้ไหมคะ ได้ แต่เวลาที่กำลังพุทโธ มีเวลาที่จะระลึกถึงพระคุณหรือเปล่า แต่ละคนต่างกัน อย่างสุเมธดาบสก็ระลึกถึง กล่าวถึงพุทโธ แต่ปีติของท่านในขณะนั้นที่ท่านรู้คุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทำให้ท่านเกิดปีติถึงขั้นนั้น

เพราะฉะนั้น แต่ละคนจะนึกถึงคำว่า พุทโธ หรือความเป็นพระพุทธเจ้า ก็แล้วแต่จิตของแต่ละท่านในขณะนั้นเป็นกุศลมากน้อยแค่ไหน ต่างกัน ไม่เหมือนกัน บางคนก็พูดไปเฉยๆ บางคนพยายามสักเท่าไร ที่จะให้ระลึกถึงพระคุณ ก็นึกไม่ออก ไม่เคยฟังธรรม ไม่เคยเข้าใจธรรม ไม่ได้ประพฤติปฏิบัติธรรม แล้วจะระลึกถึงคุณได้อย่างไร

ท่านพระพาหิยะจะบรรลุคุณธรรมเป็นพระอรหันต์ เพราะฉะนั้น คำว่า “พุทโธ” ที่ท่านเคยได้ยินมา เคยระลึกมา เคยเข้าใจมา เคยปีติมา นับไม่ถ้วนในครั้งก่อน เป็นปัจจัยจะให้หยั่งถึงคุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทันทีที่ได้ยินคำว่า “พุทโธ” เพราะท่านจะได้บรรลุคุณธรรมเป็นพระอรหันต์ แต่คนอื่นได้ยินพุทโธแล้ว จะรู้สึกเหมือนท่านพระพาหิยะได้ไหม ถ้าไม่รู้เรื่องของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าเลย ถึงแม้จะได้ยินคำว่า “พุทโธ” ก็ผ่านไป เพราะไม่ทราบว่า จะระลึกอย่างไร

เพราะฉะนั้น ยิ่งฟังมาก ยิ่งศึกษามาก ยิ่งรู้ประวัติโดยละเอียดของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็ยิ่งทำให้เห็นพระคุณของพระองค์ และเวลาที่นึกถึงพุทโธ ก็จะปลาบปลื้มผ่องใสในจิตใจ ด้วยการระลึกถึงพระคุณทันที

เพราะฉะนั้น แล้วแต่แต่ละขณะของแต่ละบุคคล ขณะหนึ่งๆ ก็ไม่เหมือนกัน ในขณะที่นึกถึงคำว่าพุทโธด้วยกันในวันหนึ่งๆ แต่ละขณะก็ต่างกันไปตามเหตุปัจจัย

เพราะฉะนั้น แต่ละคนก็ยิ่งต่างกันไป