เศษของกรรมคืออะไร เป็นอย่างไร

สมนึก  คำว่า “เศษของกรรม” ลักษณะเป็นอย่างไร หมายความว่าอย่างไร

ส.   กรรมที่ทำแล้วให้ผลยังไม่หมด ยังเหลือโอกาสจะให้ผล

สมนึก  หมายความว่าเมื่อรับผลในอบายแล้ว เศษของกรรมนั้นยังไม่หมด แล้วเศษของกรรมนี้ยังสามารถทำปฏิสนธิได้อีก

ส.   ได้ค่ะ

สมนึก  รู้สึกว่า เศษของกรรมใช้จวนจะหมดแล้ว เศษของกรรมทำไมมีกำลังทำปฏิสนธิได้อีก

ส.   เมื่อกรรมที่ครบองค์ก็สามารถทำให้ปฏิสนธิเกิดได้

สมนึก  แล้วกรรมลักษณะไหนจึงเป็นเศษของกรรม

ส.   กรรมๆหนึ่ง จิตเกิดขึ้นกี่ดวง การกระทำกรรมหนึ่งที่สำเร็จลงไปแต่ละครั้ง จิตเกิดขึ้นกี่ดวง จิตที่กระทำกรรมนั้นสำเร็จลง เกิดขึ้นกี่ดวง

สมนึก  ไม่ทราบครับ

ส.   วิถีจิตเกิดขึ้น ที่เป็นชวนกุศลจิตหรืออกุศลจิต จะเกิดซ้ำกัน ๗ ขณะ ถ้าเป็นชวนะดวงที่ ๑ สามารถให้ผลได้ในปัจจุบันชาติ คือชาติที่ทำกรรมนั้น ถ้าไม่ให้ผลในชาตินั้น ชวนะดวงที่ ๑ จะไม่ทำให้เกิดวิบากในชาติต่อๆไปได้เลย เพราะเหตุว่าชวนะดวงที่ ๑ มีกำลังอ่อนกว่าชวนะอื่น เพราะฉะนั้น จึงสามารถให้ผลได้เฉพาะในปัจจุบันชาตินั้น

เพราะฉะนั้น ชวนะดวงที่ ๑ จึงเป็นทิฏฐธัมมเวชนียกรรม คือ กรรมที่สามารถให้ผลในปัจจุบันชาติ แต่ก็ไม่มีผุ้ใดสามารถรู้ได้จริงๆว่า ขณะที่วิบากจิตนี้กำลังเกิดขึ้นเป็นผลของกรรมใดๆ จะเป็นผลของทิฏฐธัมมเวชนียกรรม คือ ชวนจิตดวงที่ ๑ ในชาตินี้ หรือเป็นผลของอดีตกรรมในชาติก่อน หรือเป็นผลของกรรมที่ได้กระทำแล้วเนิ่นนานในสังสารวัฏ เพราะเหตุว่าชวนจิตที่เป็นกุศล ๗ ขณะ หรืออกุศล ๗ ขณะ มีกาละที่จะให้ผลต่างกัน คือ ถ้าเป็นชวนจิตดวงที่ ๑ ให้ผลในชาตินั้น ทำให้วิบากจิตเกิดขึ้นในปัจจุบันชาตินั้น ถ้าเป็นชวนะดวงที่ ๗ ก็ทำให้วิบากเกิดขึ้นในชาติต่อไป ถ้าเป็นชวนะดวงที่ ๒ – ๖ เป็นปัจจัยให้วิบากจิตในชาติหลังๆต่อไปอีกได้ ตราบใดที่ยังมีสังสารวัฏ

เพราะฉะนั้น แต่ละกรรมที่ได้กระทำสำเร็จลง ชวนจิตเกิดอีกกี่ ๗ ครั้ง ๗ ครั้ง ๗ ครั้ง กว่ากรรมหนึ่งๆจะสำเร็จลงไป

สมนึก  ผมก็ยังไม่เข้าใจว่า กรรมสำเร็จลงครั้งหนึ่ง จิตเกิดกี่ดวง

ส.   ขณะนี้ทางตาที่เห็น มีชวนะเกิดแล้ว ๗ ขณะ ที่กำลังได้ยิน ซึ่งดูเสมือนว่า ทั้งเห็นด้วย ทั้งได้ยินด้วย ความจริงมีภวังคจิตคั่น และมีมโนทวารวิถีจิตคั่น แล้วก็มีชวนะทางโสตทวารวิถีอีก ๗ ขณะ ในขณะที่ดูเหมือนทุกอย่างเกิดขึ้นพร้อมกัน เพราะฉะนั้น เวลาเกิดความคิดหรือเจตนาที่จะทำกรรมหนึ่งกรรมใด เริ่มตั้งแต่คิด ชวนจิต ๗ ขณะจะเกิดกี่ครั้ง ๗ ขณะ ๗ ขณะ ๗ ขณะ ๗ ขณะ กี่ครั้งกว่ากรรมหนึ่งจะสำเร็จลง

ท่านผู้ฟังคิดจะถวายทาน กี่ขณะจิตที่คิดอย่างนั้น มีการนับได้ไหมคะ ทางตา เห็น ๗ ขณะ ทางหู ๗ ขณะ ทางมโนทวาร ๗ ขณะ เกิดดับสืบต่อกันอย่างรวดเร็ว  เพียงชวนะ ๗ ขณะ โดยไม่นับจิตอื่นซึ่งเกิดก่อนและเกิดหลังชวนะนั้น แล้วถ้านึกว่าจะถวายทาน จะทำอาหารอะไร ชวนะอีกเท่าไร นับไม่ถ้วน

เพราะฉะนั้น เมื่อกรรมให้ผล แล้วยังให้ผลไม่หมด ก็มีเศษของกรรมที่จะให้ผลต่อไปได้ คือ กรรมที่ให้ผลแล้ว แต่ยังให้ไม่หมด จึงชื่อว่า เศษของกรรม